سرطان روده بزرگ نوعی سرطان روده است که از روده بزرگ منشا می‌گیرد و می‌تواند به سایر قسمت‌های بدن سرایت کند. هنگامی که این اتفاق می‌افتد به آن سرطان پیشرفته روده بزرگ می‌گویند. این شکل از سرطان چالش‌های درمانی قابل توجهی را ایجاد می‌کند اما پیشرفت‌های مدرن داروهای هدفمند و ایمونوتراپی داروهای سرطان روده بزرگ را به بازار عرضه کردند که برای آشنایی با آنها با این مقاله از سایت دکتر پیام آزاده همراه باشید.
درمان در مرحله پیشرفته سرطان روده بزرگ بر کنترل رشد سرطان و کاهش علائم برای بهبود کیفیت زندگی بیمار متمرکز است. درمان‌های سنتی مانند جراحی و شیمی درمانی اغلب با روش‌های جدیدتر و دقیق‌تر مانند درمان هدفمند و داروهای سرطان روده بزرگ برای دستیابی به نتایج بهتر ترکیب می‌شوند.
آشنایی با درمان هدفمند و داروهای سرطان روده بزرگ
درمان هدفمند و داروهای سرطان روده بزرگ نشان دهنده تغییر قابل توجهی از درمان‌های مرسوم سرطان است. درمان هدفمند برخلاف شیمی‌درمانی که به تمام سلول‌های در حال تقسیم حمله می‌کند روی اهداف مولکولی خاص مرتبط با سرطان متمرکز می‌شود. این داروها با شناسایی و حمله به پروتئین‌ها یا ژن‌های خاصی در سلول‌های سرطانی که برای رشد و بقای آنها حیاتی هستند عمل می‌کنند. داروهای شیمی درمانی سرطان روده بزرگ با تمرکز بر این ویژگی‌های منحصر به فرد می‌توانند به طور موثر پیشرفت سرطان را کند یا متوقف کنند و در عین حال آسیب به سلول‌های سالم را به حداقل برسانند.
چه زمانی از داروهای سرطان روده بزرگ استفاده می‌شود؟
هدف اولیه درمان هدفمند و داروهای سرطان روده بزرگ کوچک کردن تومورها و کند کردن رشد آنهاست. این درمان‌ها معمولاً در این مرحله بیماری را ریشه کن نمی‌کنند اما می‌توانند به میزان قابل توجهی بقا را افزایش داده و کیفیت زندگی بیماران را بهبود بخشند. تصمیم به استفاده از این درمان‌ها به عوامل مختلفی از جمله ساختار ژنتیکی سلول‌های سرطانی، مرحله سرطان و درمان‌هایی که بیمار قبلاً دریافت کرده بستگی دارد.
پزشک قبل از شروع درمان هدفمند یا تجویز داروهای سرطان روده بزرگ اغلب آزمایشاتی را روی سلول‌های سرطانی انجام می‌دهند تا جهش‌های ژنتیکی خاص یا نشانگرهای پروتئینی را شناسایی کنند. این آزمایش‌ها به تعیین موثر بودن یک داروی خاص کمک می‌کند. برای مثال درمان هدفمند فقط برای بیمارانی مناسب است که سلول‌های سرطانی آنها تغییرات ژنتیکی خاصی را نشان می‌دهند. داروهای ایمونوتراپی نیز در بیمارانی که نشانگرهای خاص مرتبط با ایمنی دارند موثرتر هستند.
لیست داروهای سرطان روده بزرگ
پانیتوموماب (وکتیبیکس) و ستوکسیماب (اربیتوکس)
ستوکسیماب و پانیتوموماب داروهای سرطانی هستند که بین داروهای سرطان روده بزرگ در دسته آنتی بادی‌های مونوکلونال قرار دارند. این داروها به طور خاص پروتئین‌هایی به نام گیرنده‌های فاکتور رشد اپیدرمی (EGFR) را روی سطح سلول‌های سرطانی هدف قرار می‌دهند. ستوکسیماب و پانیتوموماب با مسدود کردن این پروتئین‌ها از دریافت سیگنال‌هایی که باعث رشد و تقسیم سلول‌های سرطانی می‌شود جلوگیری می‌کنند. این داروها معمولاً در طول یا بعد از شیمی درمانی برای افزایش اثربخشی آنها تجویز می‌شوند.
اگر سلول‌های سرطانی بیماران مبتلا به سرطان روده بزرگ یک ژن طبیعی RAS را نشان دهند که به عنوان نوع خطرناک RAS نیز شناخته می‌شود واجد شرایط درمان ستوکسیماب یا پانیتوموماب خواهند بود. این نیاز ژنتیکی برای موفقیت این داروهای شیمی درمانی سرطان روده بزرگ بسیار مهم است. این داروها برای بیماران واجد شرایط در دسترس هستند و بسیاری از بیماران که نیاز به درمان پیشرفته سرطان دارند از این داروها استفاده می‌کنند.
بواسیزوماب (اواستین)
بواسیزوماب یک آنتی بادی مونوکلونال دیگر از داروهای سرطان روده بزرگ بوده ولی متفاوت از ستوکسیماب و پانیتوموماب عمل می‌کند. این دارو فاکتور رشد اندوتلیال عروقی (VEGF) را هدف قرار می‌دهد، پروتئینی که تشکیل رگ‌های خونی جدید را تحریک می‌کند. سلول‌های سرطانی برای رشد به یک منبع خون قوی نیاز دارند و بواسیزوماب با مهار VEGF به طور موثری تومور را از مواد مغذی و اکسیژن خالی می‌کند و مانع رشد آن می‌شود.
بواسیزوماب برای استفاده در درمان سرطان پیشرفته روده بزرگ مجوز دارد، اما برای استفاده معمول در NHS توسط موسسه ملی بهداشت و مراقبت عالی (NICE) یا کنسرسیوم داروهای اسکاتلند (SMC) تایید نشده است. در نتیجه، به طور گسترده در دسترس نیست و استفاده از آن را محدود به افرادی می‌کند که می‌توانند از راه‌های دیگر مانند آزمایش‌های بالینی یا مراقبت‌های بهداشتی خصوصی به آن دسترسی داشته باشند.
افلیبرسپت (زلترپ)
افلیبرسپت یکی دیگر از داروهای سرطان روده بزرگ ضد رگ زایی بوده و مشابه بواسیزوماب است. این دارو با مهار تشکیل رگ‌های خونی جدید که تومورها برای رشد به آن نیاز دارند عمل می‌کند. این پروسه به کند کردن پیشرفت سرطان کمک می‌کند و می‌تواند درمان‌های دیگر مانند شیمی درمانی را موثرتر کند.
افلیبرسپت برای بیماران مبتلا به سرطان روده بزرگ در دسترس است اما شرایط دسترسی به آن متفاوت است. سازمان SMC استفاده از آن را برای بیمارانی که قبلا تحت شیمی درمانی با اگزالیپلاتین قرار گرفته‌اند تایید کرده اما سازمان NICE آن را برای استفاده معمول در کشورهای مربوطه تایید نکرده است. این بدان معنی است که بیماران در این مناطق ممکن است مجبور باشند به دنبال راه‌های جایگزین برای دسترسی به این دارو باشند.
رگورافنیب (استیوارگا) و انکورافنیب (برافتووی)
رگورافنیب و انکورافنیب مسدود کننده‌های رشد سرطان دهان هستند که پروتئین‌های خاص ضروری برای تکثیر سلول‌های سرطانی را مهار می‌کنند. رگورافنیب نیز از رشد رگ‌های خونی که تومورها را تغذیه می‌کنند جلوگیری کرده و لایه دیگری به اثربخشی داروهای سرطان روده بزرگ اضافه می‌کند.
رگورافنیب برای استفاده برای بیمارانی که قبلاً تحت درمان‌های قبلی مانند شیمی‌درمانی قرار گرفته‌اند تأیید شده است. انکورافنیب به همراه ستوکسیماب برای بیمارانی در دسترس است که سلول‌های سرطانی آنها جهش خاصی به نام BRAF V600E را نشان می‌دهند و درمان‌های سیستمیک قبلی را دریافت کرده‌اند. این داروهای شیمی درمانی سرطان روده بزرگ امید را در دل بیماران مبتلا به سرطان کولون و به ویژه افرادی که به درمان‌های دیگر پاسخ نداده‌اند زنده کرده است.
پمبرولیزوماب (کیترودا)
پمبرولیزوماب یک داروی ایمونوتراپی در لیست داروهای سرطان روده بزرگ است که پاسخ ایمنی بدن را در برابر سلول‌های سرطانی تقویت می‌کند. این دارو پروتئینی به نام PD-1 را روی سطح سلول‌های T که نوعی سلول ایمنی بوده هدف قرار می‌دهد. پمبرولیزوماب با مسدود کردن PD-1 سلول‌های T را قادر می‌سازد تا سلول‌های سرطانی را به طور مؤثرتری شناسایی کرده و به آنها حمله کنند.
پمبرولیزوماب در NHS برای بیماران مبتلا به سرطان روده بزرگ پیشرفته که دارای تغییرات ژنتیکی خاص مانند کمبود بهبود عدم تطابق (MMRd) یا ناپایداری ریزماده بالا (MSI بالا) هستند در دسترس است. بیماران می‌توانند تا دو سال این درمان را دریافت کنند، البته به شرطی که هیچ نشانه‌ای از پیشرفت سرطان وجود نداشته باشد.
نیوولوماب و ایپلیموماب
نیوولوماب و ایپلیموماب دو داروی ایمونوتراپی هستند که با هم برای تقویت توانایی سیستم ایمنی در مبارزه با سرطان روده بزرگ تلاش می‌کنند. نیوولوماب پروتئین PD-1 را مشابه پمبرولیزوماب مسدود می‌کند و ایپلیموماب پروتئین دیگری به نام CTLA-4 را هدف قرار می‌دهد. این داروهای سرطان روده بزرگ با مهار این پروتئین‌ها پاسخ سیستم ایمنی بدن را در برابر سلول‌های سرطانی افزایش می‌دهند.
این داروها برای بیماران مبتلا به سرطان روده بزرگ پیشرفته که قبلا شیمی درمانی شده‌اند اما ایمونوتراپی دریافت نکرده‌اند در دسترس است. این داروهای شیمی درمانی سرطان روده بزرگ به ویژه برای بیماران مبتلا به تغییرات ژنتیکی MMRd یا MSI که بالاتر معرفی کردیم مناسب هستند. نیولوماب و ایپیلیموماب را می‌توان تا دو سال در صورتی که سرطان علائم رشد نشان نداد تجویز کرد.
تجویز داروهای سرطان روده بزرگ
شرایط تجویز هر مورد از این لیست داروهای سرطان روده بزرگ متفاوت است. برخی از آنها به صورت قرص یا کپسول مصرف می‌شوند و بعضی دیگر از طریق قطره داخل وریدی (IV) مستقیماً وارد جریان خون می‌شوند. روش مصرف بستگی به داروی خاص و رژیم درمانی تجویز شده توسط پزشک دارد.
بیماران باید برای داروهای سرطان روده بزرگ خوراکی دستورالعمل‌های دوز را به دقت دنبال کرده و مقدار صحیح آن را در زمان‌های مشخص شده مصرف کنند. یک پرستار برای داروهای وریدی معمولا دارو را از طریق ورید دست یا بازو یا از طریق یک ورید دیگر برای درمان‌های طولانی مدت تجویز می‌کند. برای بیماران بسیار مهم است که با تیم پزشکی در مورد هر گونه دوز فراموش شده یا عوارض جانبی برای اطمینان از بهترین نتیجه ممکن همکاری کنند.
آزمایش سلول‌های سرطانی
آزمایش سلول‌های سرطانی برای تغییرات ژنتیکی یا نشانگرهای پروتئینی گامی حیاتی در شخصی سازی درمان سرطان است. این فرآیند معمولاً شامل آنالیز نمونه‌ای از بافت تومور است که در طی بیوپسی یا جراحی به دست آمده است. این آزمایش‌ها می‌توانند جهش‌هایی را در ژن‌هایی مانند RAS یا BRAF نشان دهند که به انتخاب داروهای سرطان روده بزرگ کمک می‌کنند.
نتایج این آزمایش‌ها به انکولوژیست در ایجاد یک برنامه درمانی مناسب کمک می‌کند که احتمال موفقیت درمان را به حداکثر می‌رساند. به عنوان مثال اگر سلول‌های سرطانی بیمار دارای ژن RAS طبیعی باشند ممکن است واجد شرایط استفاده از داروهای سرطان روده بزرگ مانند ستوکسیماب یا پانیتوموماب باشید. اگر سرطان یک جهش BRAF V600E را نشان دهد درمان‌هایی مانند انکورافنیب در ترکیب با کتوکسیماب برای بدن شما مناسب‌تر خواهد بود.
کلام آخر
در این مقاله سایت دکتر پیام آزاده دیدیم که داروهای سرطان روده بزرگ و ایمونوتراپی پیشرفت‌های قابل توجهی در درمان این سرطان پیشرفته داشته‌اند. این داروها با کاهش سرعت پیشرفت بیماری و افزایش اثربخشی سایر درمان‌ها شانس این بیماران را برای بهبودی و بقا بالا می‌برند. دسترسی به برخی از این داروهای سرطان روده بزرگ بسته به موقعیت مکانی و سیاست‌های درمانی متفاوت است اما تحقیقات و آزمایشات بالینی همچنان به گسترش گزینه‌های موجود برای بیماران در سراسر جهان ادامه می‌دهد.
منابع:
