این روزها نام سرطان پروستات را بسیار بیشتر از قبل میشنویم و همین امر باعث شده که این بیماری به کابوس بسیاری از مردان تبدیل شود. متاسفانه اطلاعات غلطی که در زمینه این سرطان دهانبهدهان میچرخند، باعث شدهاند که خیلیها تصور درستی از این بیماری نداشته باشند.
این در حالی است که گاهی اوقات این بیماری به دلیل کند بودن روند رشد و محدود بودن آن به غده پروستات، تا حد بسیاری زیادی قابل درمان است. با این وجود در برخی موارد از کنترل خارج میشود و ممکن است به سرعت در بدن پخش شود.
به همین دلیل آشنایی با علائم و نشانههای سرطان پروستات به بسیاری از آقایان کمک میکند تا با تشخیص زودهنگام بیماری، جان خود را نجات دهند. از این رو ما در این مطلب از سایت دکتر پیام آزاده قصد داریم درباره علائم، علل و راههای تشخیص و درمان سرطان پروستات صحبت کنیم؛ پس لطفاً ما را تنها نگذارید.
سرطان پروستات چیست؟
سرطان پروستات بیماری است که پروستات مردان را درگیر میکند. پروستات یک غده گردویی شکل کوچک است که وظیفه تولید مایع منی را برعهده دارد.
سرطان پروستات یکی از شایعترین انواع سرطان است. اما خوشبختانه بسیاری از انواع سرطانهای پروستات به کندی رشد میکنند و تنها به غده پروستات محدود میشوند، به همین دلیل زیاد خطرناک نیستند. معمولاً در این موارد احتمال موفقیتآمیز بودن درمان بسیار زیاد است. اما در برخی موارد این بیماری بسیار تهاجمی است و ممکن است به سرعت در بدن پخش شود.
علائم سرطان پروستات
گاهی اوقات این سرطان بیصدا ظاهر میشود و هیچ گونه علائم بارزی ندارد. اما در کل علائم احتمالی این بیماری عبارتند از:
- تکرر ادرار
- ضعیف یا منقطع شدن جریان ادرار یا نیاز به فشار برای تخلیه مثانه
- میل به تکرر ادرار در شب
- وجود خون در ادرار
- از دست دادن کنترل مثانه (بیاختیاری ادراری)
- تجربه اختلال نعوظ که قبلاً سابقه نداشته است
- تجربه درد یا سوزش در هنگام ادرار که کمسابقه یا بیسابقه است
- ناراحتی یا درد هنگام نشستن که ناشی از بزرگ شدن پروستات است
لزوماً تجربه این علائم به معنای ابتلای فرد به سرطان پروستات نیست، زیرا بیماریهای خوشخیم دیگری مانند هایپرپلازی خوشخیم پروستات (BPH) یا بزرگشدن پروستات نیز میتوانند علائم مشابهی ایجاد کنند. از طرف دیگر گاهی اوقات حتی عفونت مثانه نیز میتواند باعث ایجاد برخی از این نشانهها شود؛ هر چند این به معنای بیتوجهی به این علائم نیست.
اما اگر سرطان به خارج از غده پروستات گسترش یافته باشد، در این صورت علائم سرطان پروستات بدخیم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- درد در پشت، باسن، ران، شانهها یا سایر استخوانها
- تورم یا تجمع مایع در پاها
- کاهش وزن بیدلیل
- خستگی
- تغییر در عادات روده
انواع سرطان پروستات
در بیشتر موارد نوعی از سرطان پروستات به نام آدنوکارسینوم فرد را درگیر خود میکند. آدنوکارسینوم از سلولهای پروستات که مسئول تولید مایع منی هستند، شروع میشود. کمتر احتمال دارد این بیماری از سایر سلولهای پروستات شروع شود. انواع کمتر شایع سرطان پروستات عبارتند از:
- کارسینومای سلول کوچک
- کارسینوم سلول ترازیشنال
- تومور نورواندوکرین
- و سارکوم
علل بروز سرطان پروستات
هنوز دلیل بروز این سرطان کاملاً مشخص نیست. به همین دلیل دقیقاً نمی توان گفت که چه عواملی باعث بروز سرطان پروستات میشوند. اما براساس مطالعات برخی افراد بیشتر مستعد ابتلا به این بیماری هستند.
خوشبختانه سرطان پروستات معمولاً به کندی رشد میکند و بیشتر تومورها قبل از اینکه سرطان به خارج از پروستات گسترش یابد، تشخیص داده میشوند؛ از این رو سرطان پروستات در این مراحل به خوبی به درمانهای رایج پاسخ میدهد.
در حالت کلی موارد زیر ریسک ابتلا به این بیماری را افزایش میدهند:
سن
خطر بروز این بیماری با افزایش سن، افزایش مییابد. احتمال تشخیص این سرطان در افراد بالای 50 سال به مراتب بیشتر است. حدود 60 درصد از سرطانهای پروستات در افراد بالای 65 سال تشخیص داده میشوند.
نژاد و قومیت
براساس مطالعات، مردان در برخی نژادها و قومیتها بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند. زیرا به عنوان مثال احتمال ابتلا به این سرطان در میان سیاهپوستان و نژاد آفریقایی بیشتر است. در این صورت بیشتر احتمال دارد مردان در سنین زیر 50 سال به این سرطان مبتلا شوند.
سابقه خانوادگی
در صورتی که یکی از اعضای نزدیک خانواده فرد به سرطان پروستات مبتلا باشد، احتمال ابتلای او به این بیماری 2 تا 3 برابر افزایش مییابد.
ژنتیک
احتمال ابتلا به این بیماری در میان افرادی که به سندرم لینچ مبتلا هستند و یا ژنهای جهش یافته (تغییریافته) مرتبط با افزایش خطر سرطان سینه (BRCA1 و BRCA2) را به ارث بردهاند، بیشتر است.
سایر عواملی که خطر ابتلا به این بیماری را افزایش میدهند، عبارتند از:
- استعمال دخانیات
- سابقه ابتلا به پروستاتیت (التهاب در غده پروستات)
- اضافه وزن
- سابقه ابتلا به عفونتهای مقاربتی
- قرار گرفتن در معرض عامل نارنجی (یک ماده شیمیایی که در جنگ ویتنام مورد استفاده قرار گرفته است).
نحوه تشخیص سرطان پروستات
معمولاً پزشک با گرفتن شرححال بیمار و بررسی علائم او تا حد زیادی به تشخیص سرطان نزدیک میشود، در این گونه مواقع از روشهای زیر برای تائید تشخیص بیماری استفاده میشود:
آزمایش خون PSA
آزمایش خون آنتیژن اختصاصی پروستات (PSA) سطح PSA را اندازه گیری میکند؛ پروتئینهایی که توسط سلولهای طبیعی و سرطانی پروستات ساخته میشوند. از آنجایی که سطح PSA ممکن است متغیر باشد، معمولاً پزشک از شما میخواهد چندین بار آزمایش خون را تکرار کنید.
برخی از مردان مبتلا به سرطان پروستات، دارای سطح PSA طبیعی هستند و از میان هر سه مردی که سطح PSA بالایی دارند، تنها یک نفر به سرطان مبتلا است. به همین دلیل باید از روشهای تشخیصی دیگر نیز در کنار این روش برای تشخیص سرطان پروستات استفاده کرد.
معاینه دیجیتال رکتوم
معاینه دیجیتال رکتوم (DRE) بیشتر برای کسانی استفاده میشود که آزمایش خون PSA آنها مورد خاصی را نشان نداده است. معمولاً از این روش قبل از انجام بیوپسی برای بررسی پروستات استفاده میشود.
بیوپسی
در بیوپسی تکههای کوچکی از بافت بیمار با هدف تشخیص بیماری و تعیین تهاجمی بودن آن برداشته میشوند. سپس این نمونهها توسط پاتولوژیست در آزمایشگاه مورد بررسی قرار میگیرند.
تستهای بیشتر
در صورتی که سرطان پروستات فرد تشخیص داده شود، از روشهای تشخیصی دیگری مانند امآرآی، سیتی اسکن یا اسکن استخوان به منظور بررسی وضعیت فرد و تعیین گزینههای درمانی مناسب استفاده میشود.
درمان سرطان پروستات
اولین مرحله برای تعیین روش درمانی مناسب برای درمان سرطان پروستات، تعیین سطح درگیری فرد است. در اینجا این سرطان به 4 مرحله تقسیم میشود. در ادامه از روشهای درمانی زیر بسته به شرایط برای درمان سرطان پروستات استفاده میشود:
نظارت فعال
از این روش زمانی استفاده میشود که سرطان بسیار کند رشد میکند و کمخطر است. به طور کلی نظارت فعال شامل آزمایش PSA هر 3-6 ماه، معاینه رکتوم هر 6 ماه و اسکن MRI و بیوپسی به صورت سالانه است.
انتظار آگاهانه
انتظار آگاهانه نیز شکل دیگری از نظارت فعال است که شامل آزمایشات و معاینات منظم PSA است. این روش بیشتر برای مردان مسنتر مناسب است.
عمل جراحی
در این روش کل غده پروستات فرد برداشته میشود، عوارض جانبی احتمالی آن شامل ناتوانی جنسی و بیاختیاری است.
پرتودرمانی
پرتودرمانی یکی از روشهای درمانی مناسب برای مردان مبتلا به سرطان پروستات زودرس است.
هورموندرمانی
برخی از سرطانها برای رشد به هورمونهای خاصی نیاز دارند، سرطان پروستات به تستوسترون نیاز دارد. این روش برای کاهش تولید تستوسترون استفاده میشود و اغلب قبل، در طول و بعد از پرتودرمانی استفاده میشود.
مراقبت تسکینی
هدف از روش مراقبت تسکینی، افزایش کیفیت زندگی فرد است. این روش معمولاً شامل پرتودرمانی، شیمیدرمانی یا سایر درمانهای دارویی است.
روشهای پیشگیری از سرطان پروستات
براساس مطالعات، اقدامات زیر میتوانند خطر ابتلا به این بیماری را کاهش دهند:
- مصرف یک رژیم غذایی سالم که سرشار از میوهها، سبزیجات و غلات کامل باشد.
- ورزش و حفظ تحرک بدنی
- کنترل وزن
- مصرف داروهای پیشگیری از سرطان پروستات توسط افراد مستعد با تجویز پزشک.
مراحل سرطان پروستات
سرطان پروستات به 4 مرحله تقسیم میشود که عبارتند از:
مرحله اول
در این مرحله سلولهای سرطانی فقط در پروستات وجود دارند.
مرحله دوم
در اینجا نیز سرطان فقط در پروستات وجود دارد، اما ممکن است به بافت حمایتی اطراف پروستات حمله کرده باشد.
مرحله سوم
در این مرحله سرطان به خارج از پروستات گسترش یافته و ممکن است به کیسه منی که مایع منی را تولید میکنند، رسیده باشد.
مرحله چهارم
در این مرحله سرطان علاوه بر کیسه منی به خارج از پروستات نیز گسترش یافته و ممکن است اسفنکتر مجرای ادرار، رکتوم و دیواره لگن را نیز درگیر کرده باشد.
سخن آخر
آیا سرطان پروستات کشنده است؟ این سوالی است که ما در این مطلب سعی کردیم به آن پاسخ دهیم. همان طور که مشاهده کردید این بیماری معمولاً خیلی زود تشخیص داده میشود و در بیشتر موارد رشد بسیار کندی دارد، به همین دلیل طول عمر بیماران مبتلا به این سرطان در حالت کلی بیشتر از افراد مبتلا به برخی سرطانهای دیگر است.
به عنوان مثال تقریباً تمام افرادی که سرطان پروستات آنها در مراحل اول و دوم تشخیص داده میشود، 5 سال پس از تشخیص این بیماری زنده میمانند. این آمار در مرحله سوم سرطان پروستات به 95 درصد کاهش مییابد.
اما در مورد طول عمر سرطان پروستات بدخیم شرایط اندکی متفاوت است، زیرا تنها 50 درصد از افرادی که سرطان آنها در این مرحله تشخیص داده میشود، 5 سال پس از تشخیص بیماری زنده میمانند. از این رو توصیه میشود که علائم هشداردهنده این بیماری را کاملاً جدی بگیرید و از کنار هیچ نشانهای به راحتی نگذرید.
منابع: