نوروبلاستوما در کودکان؛ علائم، مراحل و روش‌های درمان

شنیدن کلمه “سرطان” برای هر پدر و مادری نگران‌کننده است، به‌ویژه وقتی پای فرزند خردسالشان در میان باشد. نوروبلاستوما یکی از شایع‌ترین سرطان‌ها در میان کودکان خردسال است که با آگاهی، تشخیص زودهنگام و درمان مناسب می‌توان آن را کنترل کرد. ما در این مقاله تلاش کردیم تا با زبانی ساده اما علمی، همه آنچه را که لازم است درباره نوروبلاستوما بدانید، با شما در میان بگذاریم. از نشانه‌ها و دلایل گرفته تا مراحل بیماری، روش‌های درمان و پاسخ به سؤالات رایج خانواده‌ها.

نوروبلاستوما چیست؟

نوروبلاستوما (Neuroblastoma) نوعی سرطان دوران کودکی است که از سلول‌های نابالغ عصبی منشأ می‌گیرد. این سلول‌ها معمولاً بخشی از سیستم عصبی سمپاتیک هستن و در جنین یا نوزادان دیده می‌شن. در حالت طبیعی، این سلول‌ها رشد کرده و به سلول‌های عصبی کامل تبدیل می‌شن، اما در نوروبلاستوما، رشد این سلول‌ها از کنترل خارج می‌شه.

این سرطان معمولاً در ناحیه شکم، به‌ویژه در غده فوق کلیوی (آدرنال) شروع می‌شه، ولی می‌تونه در سایر نقاط بدن مثل سینه، گردن یا لگن هم ایجاد بشه. نوروبلاستوما بیشتر در کودکان زیر ۵ سال دیده می‌شه و در برخی موارد حتی در زمان تولد یا قبل از آن تشخیص داده می‌شه.

علائم اولیه نوروبلاستوما که والدین باید به آن توجه کنند

علائم این بیماری بسته به محل تومور و مرحله پیشرفت اون متفاوته، اما چند نشانه هست که باید جدی گرفته بشه:

• برآمدگی یا توده در شکم یا سینه کودک (اغلب بدون درد)
• کاهش وزن، بی‌اشتهایی یا ضعف کلی بدن
• تب بی‌دلیل یا طولانی‌مدت
• سیاه شدن زیر چشم‌ها یا گودی چشم‌ها
• درد استخوان یا لنگ زدن کودک
• فشار روی مثانه یا روده در صورت وجود تومور در ناحیه لگن
• حرکات غیرعادی چشم‌ها یا حرکات سریع و کنترل‌نشده

اگر کودک شما هر کدام از این علائم را نشان می‌دهد که چند روز تا چند هفته ادامه دارد، بهتر است فوراً با پزشک مشورت کنید.

به نقل از سایت clevelandclinic، نوروبلاستوما نوعی سرطان نادر است که در بافت عصبی نوزادان و کودکان خردسال توسعه می‌یابد. این سرطان معمولاً در غدد فوق کلیوی (آدرنال) که بر روی کلیه‌ها قرار دارند، ایجاد می‌شود، اما می‌تواند در بافت عصبی نخاع، شکم، قفسه سینه یا گردن نیز شکل بگیرد. نوروبلاستوما تقریباً همیشه قبل از سن ۵ سالگی رخ می‌دهد و در کودکان بالای ۱۰ سال بسیار نادر است.

علت ایجاد نوروبلاستوما چیست؟

در بیشتر موارد، علت دقیق نوروبلاستوما مشخص نیست. با این حال، برخی عوامل خطرساز شناخته شده‌اند:

• نقایص ژنتیکی: در برخی موارد نادر، نوروبلاستوما به صورت ارثی در خانواده‌ها دیده می‌شود.
• جهش‌های ژنی در رحم یا اوایل تولد: این جهش‌ها ممکن است به‌طور تصادفی و بدون سابقه خانوادگی رخ دهند.
• سندرم‌های ژنتیکی نادر مانند سندرم Beckwith-Wiedemann یا اختلالات رشد خاص.

شایان ذکر است که نوروبلاستوما با سبک زندگی والدین، تغذیه، آلودگی یا عوامل محیطی شناخته‌شده مرتبط نیست.

چگونه نوروبلاستوما تشخیص داده می‌شود؟

فرآیند تشخیص معمولاً شامل مراحل زیر است:

🔍 معاینه فیزیکی و شرح حال

پزشک با بررسی علائم کودک و لمس شکم یا سایر نواحی بدن، به وجود توده یا علائم مشکوک پی می‌برد.

🧪 آزمایش ادرار و خون

یکی از مهم‌ترین تست‌ها در نوروبلاستوما، اندازه‌گیری اسیدهای وانلیل‌ماندلیک (VMA) و هوموانسیلیک (HVA) در ادرار است که در اکثر بیماران افزایش دارد.

🖥 تصویربرداری

• سونوگرافی شکم
• MRI یا CT اسکن برای مشخص کردن محل دقیق تومور
• MIBG اسکن برای یافتن توده‌های پنهان یا بررسی متاستاز

🔬 بیوپسی (نمونه‌برداری)

برای تأیید تشخیص، بخشی از توده برداشته شده و توسط پاتولوژیست بررسی می‌شود.

مراحل (Stages) بیماری نوروبلاستوما و اهمیت آن در درمان

نوروبلاستوما مانند بسیاری از سرطان‌ها، بر اساس گسترش بیماری به مراحل مختلف تقسیم می‌شود:

🔹 مراحل اولیه معمولاً شانس درمان بالاتری دارند، در حالی که مرحله ۴ نیاز به درمان‌های قوی‌تر دارد.

روش‌های درمان نوروبلاستوما: شیمی‌درمانی، جراحی، پرتودرمانی

درمان نوروبلاستوما به مرحله بیماری بستگی دارد. در اکثر موارد، از ترکیب چند روش درمانی استفاده می‌شود:

• جراحی: برای برداشتن کامل یا بخشی از تومور
• شیمی‌درمانی: معمولاً قبل یا بعد از جراحی برای کوچک کردن تومور یا نابودی سلول‌های پخش‌شده
• پرتودرمانی: در موارد خاص، برای کنترل رشد سلول‌های باقیمانده
• ایمونوتراپی و پیوند سلول‌های بنیادی: در موارد پیشرفته‌تر یا عود بیماری

در برخی موارد (مخصوصاً مرحله 4S)، تومور ممکن است خودبه‌خود ناپدید شود و فقط نیاز به پیگیری باشد.

شانس زنده‌ماندن (Survival Rate) بیماران مبتلا به نوروبلاستوما

نرخ بقا بسته به مرحله بیماری متفاوت است:

پیگیری درمان، مراقبت‌های حمایتی و مراکز تخصصی در نتیجه نهایی تأثیر زیادی دارند.

آیا نوروبلاستوما ارثی است؟

بیشتر موارد نوروبلاستوما غیر ارثی هستن. اما در حدود ۱ تا ۲ درصد بیماران، بیماری به صورت فامیلی یا ارثی بروز می‌کنه که ناشی از جهش در ژن‌های خاصی مثل ALK یا PHOX2B هست. در این موارد، بررسی ژنتیکی خانواده‌ها توصیه می‌شه.

اگر سابقه نوروبلاستوما در خانواده وجود داره، مشاوره ژنتیک می‌تونه اطلاعات مفیدی درباره احتمال بروز بیماری در فرزندان بعدی بده.

جدیدترین تحقیقات و درمان‌های نوین نوروبلاستوما

پژوهش‌های علمی روز به روز در حال پیشرفته و خبرهای امیدوارکننده‌ای در راهه:

• درمان‌های هدفمند (Targeted Therapy) برای گیرنده‌های خاص سلولی
• ایمونوتراپی با آنتی‌بادی مونوکلونال علیه سلول‌های سرطانی
• استفاده از داروهای کم‌عارضه‌تر برای کودکان کم‌سن
• کارآزمایی‌های بالینی با ترکیب روش‌های نوین

هر روز احتمال موفقیت درمان و کاهش عوارض افزایش پیدا می‌کنه، مخصوصاً در مراکز درمانی پیشرفته.

سؤالات متداول خانواده‌ها درباره نوروبلاستوما و پاسخ‌های پزشکی

کلام آخر

نوروبلاستوما با اینکه بیماری پیچیده‌ای است، اما با آگاهی، تشخیص زودهنگام و درمان درست، قابل کنترل و حتی قابل درمان است. ما در سایت دکتر پیام آزاده همراه شما هستیم تا مسیر درمان را بهتر بشناسید، تصمیم‌های آگاهانه بگیرید و با امید بیشتر کنار فرزندتان باشید.

🌱 با قدرت علم، همراهی خانواده و دلگرمی تیم درمان، آینده‌ای روشن برای فرزند شما ممکن است.
اگر سؤالی دارید، ما اینجاییم تا پاسخ بدهیم.