مواجهه با تشخیص سرطان می‌تواند فشار زیادی روی شما داشته باشد به خصوص زمانی که با مجموعه‌ای از گزینه‌های درمانی مختلف مواجه می‌شوید. شیمی درمانی و هورمون درمانی در میان این گزینه‌ها دو رویکرد متمایز با هدف مبارزه با سرطان هستند. با این مقاله از سایت دکتر پیام آزاده همراه باشید تا با تفاوت شیمی درمانی و هورمون درمانی آشنا شوید.
تفاوت شیمی درمانی و هورمون درمانی؟
انتخاب بهترین درمان برای سرطان مستلزم بررسی دقیق عوامل مختلف از جمله سابقه پزشکی، نوع و مرحله سرطان و ترجیحات شخصی شما است. در این بخش مقاله عواملی که باید در تصمیم گیری آگاهانه بین شیمی درمانی و هورمون درمانی در نظر بگیرید را مرور می‌کنیم. تیم پزشکی هنگام تصمیم گیری در مورد برنامه درمانی شما چندین فاکتور را در نظر می‌گیرد:
- سن: سن شما بر تصمیمات درمانی و میزان تحمل بدن شما در برابر درمان‌های خاص تأثیر می‌گذارد.
- سلامت کلی: سلامت عمومی و هر بیماری‌ای که دارید بر گزینه‌ها و نتایج درمان تأثیر دارد.
- نوع و مرحله سرطان: نوع خاص سرطانی که دارید و مرحله آن، مناسب ترین رویکرد درمانی را تعیین می‌کند.
- وضعیت گیرنده هورمون: هورمون درمانی برای سرطان‌های حساس به هورمون گزینه درمانی موثرتری خواهد بود.
- سایر بیماری‌های پزشکی: هر گونه بیماری دیگری که دارید بر تصمیمات درمانی و میزان تحمل درمان‌های خاص تأثیر می‌گذارد.
تیم پزشکی از نزدیک با شما همکاری خواهد کرد تا همه گزینه‌های درمانی موجود را بررسی کرده و در مورد خطرات و مزایای هر رویکرد صحبت کنید. سوال پرسیدن، ابراز نگرانی و مشارکت فعال در فرآیند تصمیم گیری ضروری است.
شما و پزشک خود با هم می‌توانید اطلاعات لازم را برای تصمیم گیری آگاهانه در مورد درمان سرطان‌تان جمع آوری کنید. با سنجیدن جوانب مثبت و منفی هر گزینه و در نظر گرفتن شرایط فردی خود می‌توانید برنامه درمانی‌ای انتخاب کنید که به بهترین وجه با نیازها و اهداف شما سازگار است.
آیا می‌توان از هورمون درمانی و شیمی درمانی با هم استفاده کرد؟
شیمی درمانی و هورمون درمانی در برخی موارد می‌توانند با هم برای درمان انواع خاصی از سرطان استفاده شوند. تصمیم برای ترکیب این درمان‌ها به عواملی مانند وضعیت یائسگی، سلامت کلی، سن و ویژگی‌های خاص سرطان شما بستگی دارد.
تیم پزشکی وضعیت فردی شما را ارزیابی کرده و مناسب ترین رویکرد درمانی را برای شما تعیین می‌کند. پزشک بسته به شرایط منحصر به فرد و اهداف درمانی شما می‌تواند استفاده از شیمی درمانی و هورمون درمانی را به صورت متوالی یا ترکیبی توصیه کند.
شیمی درمانی چیست؟
شیمی درمانی نوعی درمان سرطان است که از دارو برای از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌کند. این داروها به طور ویژه برای هدف قرار دادن و از بین بردن سلول‌های در حال رشد سریع که شامل سلول‌های سرطانی هستند طراحی شده‌اند. از آنجایی که این داروها می‌توانند سایر سلول‌های سریع رشد بدن را نیز تحت تأثیر قرار دهند عوارض جانبی مختلفی را نیز به همراه دارند.
شیمی درمانی با هدف قرار دادن سلول‌هایی که به سرعت در حال تقسیم و رشد هستند عمل می‌کند. سلول‌های سرطانی تمایل به رشد و تقسیم با سرعت بیشتری نسبت به اکثر سلول‌های طبیعی دارند. داروهای شیمی‌درمانی با حمله به این سلول‌های در حال رشد سریع به جلوگیری از گسترش سرطان، کوچک کردن تومورها و گاهی اوقات حتی درمان بیماری منجر می‌شوند.
شیمی درمانی را می‌توان به روش‌های مختلفی استفاده کرد:
- درمان کننده: برای از بین بردن تمام سلول‌های سرطانی و دستیابی به درمان.
- کنترل کننده: برای کنترل رشد و گسترش سرطان در زمانی که درمان ممکن نیست.
- تسکین دهنده: برای تسکین علائم و بهبود کیفیت زندگی در زمانی که سرطان قابل کنترل نیست.
روش دریافت شیمی درمانی
شیمی درمانی بسته به نوع سرطان، داروهای خاص مورد استفاده و طرح کلی درمان به روش‌های مختلف انجام می‌شود. روش‌های اصلی دریافت شیمی درمانی عبارتند از:
- خوراکی: قرص‌ها یا مایعاتی که می‌بلعید.
- داخل وریدی (IV): دارو مستقیماً از طریق سوزن یا کاتتر وارد ورید می‌شود.
- تزریق: در عضله یا زیر پوست.
- داخل نخاعی: دارو به فضای بین لایه‌های بافتی که مغز و نخاع را می‌پوشاند تزریق می‌شود.
- داخل صفاقی (IP): دارو وارد حفره صفاقی می‌شود، فضای داخل شکم که اندام‌هایی مانند روده، معده و کبد را در خود جای می‌دهد.
- داخل شریانی (IA): دارو مستقیماً به سرخرگی که خون را به سرطان می‌رساند تزریق می‌شود.
- موضعی: دارو مستقیماً روی پوست اعمال می‌شود که معمولاً برای سرطان پوست کاربرد دارد.
انتخاب روش دریافت دارو در شیمی درمانی به نوع سرطان، داروهای شیمی درمانی خاص مورد استفاده، محل سرطان و سلامت کلی بیمار بستگی دارد.
کاربردهای رایج شیمی درمانی
شیمی درمانی برای اهداف مختلفی در درمان سرطان استفاده می‌شود:
- درمان اولیه: شیمی درمانی درمان اصلی برخی از سرطان‌ها است که برای از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود.
- درمان کمکی: پس از درمان‌های اولیه مانند جراحی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی باقی مانده و کاهش خطر عود بیماری استفاده می‌شود.
- درمان نئوادجوانت: قبل از درمان اصلی برای کوچک کردن تومور انجام شده و برداشتن آن را با جراحی آسان‌تر می‌کند.
- مراقبت تسکینی: برای تسکین علائم ناشی از سرطان پیشرفته و بهبود کیفیت زندگی کاربرد دارد.
هورمون درمانی چیست؟
هورمون درمانی یک درمان سرطان است که شامل استفاده از هورمون‌ها یا داروهای مسدودکننده هورمون برای مبارزه با سرطان است. این درمان به ویژه برای سرطان‌هایی مانند انواع خاصی از سرطان سینه و پروستات که از هورمون‌ها برای رشد استفاده می‌کنند موثر است.
هورمون درمانی با کاهش سطح هورمون‌ها در بدن یا جلوگیری از اثرگذاری هورمون‌ها بر روی سلول‌های سرطانی عمل می‌کند. دو نوع اصلی هورمون درمانی وجود دارد:
- درمان بلوک کننده هورمون: این داروها بدن را از تولید هورمون‌های خاص باز می‌دارند. به عنوان مثال داروها را می‌توان برای کاهش تولید استروژن یا تستوسترون که هورمون‌هایی هستند که می‌توانند باعث رشد برخی سرطان‌ها شوند استفاده کرد.
- درمان مداخله گر هورمونی: این داروها مانع از عمل هورمون‌ها بر روی سلول‌های سرطانی می‌شوند. برای مثال برخی داروها می‌توانند گیرنده‌های سلول‌های سرطانی را که هورمون‌ها به آن‌ها متصل می‌شوند مسدود کرده و مانع از تحریک هورمون‌ها برای رشد سلول‌های سرطانی شوند.
هورمون درمانی معمولا در دو نوع سرطان استفاده می‌شود:
- سرطان سینه: زمانی که سلول‌های سرطانی گیرنده‌هایی برای استروژن یا پروژسترون دارند می‌توان از هورمون درمانی برای کاهش یا توقف رشد این تومورهای حساس به هورمون استفاده کرد.
- سرطان پروستات: از هورمون درمانی می‌توان برای کاهش یا مسدود کردن هورمون‌های آندروژن مانند تستوسترون استفاده کرد که می‌تواند رشد سلول‌های سرطانی پروستات را تحریک کند.
روش‌های دریافت هورمون درمانی
نحوه تجویز هورمون درمانی بسته به نوع سرطان و برنامه درمانی خاص متفاوت است. روش‌های رایج این روش درمانی عبارتند از:
- داروی خوراکی: قرص‌هایی که از راه دهان مصرف می‌کنید.
- تزریقات: تزریقات یا داخل عضله یا زیر پوست انجام می‌شود.
- عمل جراحی: برداشتن اندام‌های تولیدکننده هورمون مانند تخمدان‌ها در زنان (اووفورکتومی) یا بیضه‌ها در مردان (اورکیکتومی) برای کاهش سطح هورمون در بدن.
کاربردهای هورمون درمانی
هورمون درمانی در درجه اول برای سرطان‌هایی استفاده می‌شود که به هورمون‌ها حساس هستند. می‌توان آن را به چند روش به کار گرفت:
- درمان اولیه: هورمون درمانی برای سرطان‌هایی که به شدت به هورمون‌ها برای رشد متکی هستند درمان اولیه برای کنترل این بیماری است.
- درمان کمکی: پس از درمان‌های اولیه مانند جراحی برای کاهش خطر بازگشت سرطان استفاده می‌شود.
- مراقبت تسکینی: برای تسکین علائم و بهبود کیفیت زندگی بیماران مبتلا به سرطان پیشرفته کاربرد دارد.
عوارض جانبی شیمی درمانی
دیدیم که داروهای شیمی‌درمانی با هدف قرار دادن سلول‌های در حال تقسیم سریع که شامل سلول‌های سرطانی می‌شوند عمل می‌کنند اما برخی سلول‌های سالم بدن را نیز تحت تأثیر خود قرار می‌دهند. این امر می‌تواند منجر به عوارض جانبی مختلفی شود از جمله:
- خستگی: احساس خستگی یا ضعف غیرمعمول، اغلب به دلیل کم خونی ناشی از تعداد کم گلبول‌های قرمز خون.
- ریزش مو: ریزش یا نازک شدن موقت مو که می‌تواند روی پوست سر، ابرو، مژه و سایر قسمت‌های بدن رخ دهد.
- حالت تهوع و استفراغ: احساس تهوع در معده و احتمالاً استفراغ که ممکن است مدت کوتاهی پس از درمان یا چند روز بعد رخ دهد.
- تغییر در عادات روده: اسهال یا یبوست به دلیل آسیب به پوشش داخلی دستگاه گوارش رخ می‌دهد.
- مشکلات دهان، زبان یا گلو: زخم یا مشکل در بلع در نتیجه آسیب به غشاهای مخاطی ایجاد می‌شود.
عوارض هورمون درمانی
هورمون درمانی نیز می‌تواند عوارض جانبی ایجاد کند اگرچه این عوارض با موارد مرتبط با شیمی درمانی متفاوت هستند. عوارض جانبی رایج هورمون درمانی شامل موارد زیر هستند:
- گرگرفتگی: احساس گرمای ناگهانی، اغلب همراه با تعریق شبیه گرگرفتگی یائسگی.
- از دست دادن میل جنسی: کاهش علاقه یا میل به فعالیت جنسی که می‌تواند برای برخی افراد مشکل ساز باشد.
- استخوان‌های ضعیف: کاهش تراکم استخوان یا افزایش خطر پوکی استخوان، به ویژه در زنان یائسه.
- حالت تهوع: احساس ناراحتی در معده که مدت کوتاهی پس از شروع هورمون درمانی رخ می‌دهد اما معمولاً با گذشت زمان بهبود می‌یابد.
- اسهال: اجابت مزاج مکرر، شل یا آبکی که می‌تواند آزاردهنده باشد اما معمولا با گذشت زمان برطرف می‌شود.
کلام آخر
آشنایی با تفاوت شیمی درمانی و هورمون درمانی برای هر کسی که با تشخیص سرطان مواجه می‌شود بسیار مهم است. هر دو روش درمانی دارای مکانیزم، انواع و عوارض جانبی متفاوتی هستند و بهترین انتخاب به عوامل مختلفی از جمله نوع و مرحله سرطان، سلامت شما و ترجیحات شخصی بستگی دارد. درمان سرطان شامل مراحل متعددی است و بعد از مطالعه این مقاله و کسب اطلاعات درباره روش‌های شیمی درمانی و هورمون درمانی می‌توانید با اطمینان بیشتری به درمان خود بپردازند.
منابع:
