چه علائمی مانند درد شکم را تجربه کنید یا تحت غربالگری معمول سرطان روده بزرگ باشید اسم کولونوسکوپی را شنیدید. کولونوسکوپی یک روش پزشکی مهم است که برای بررسی روده بزرگ و رکتوم از نظر علائم بیماری یا ناهنجاری استفاده می‌شود. با این مقاله از سایت دکتر پیام آزاده همراه باشید تا تمام اطلاعات لازم را در مورد کولونوسکوپی بدانید و فرآیند انجام آن را بررسی کنیم.
کولونوسکوپی چیست؟
کولونوسکوپی برای بررسی روده بزرگ (کولون) و رکتوم برای هر گونه بیماری استفاده می‌شود. این روش اغلب توسط پزشکان برای بررسی علائمی مانند درد شکم، خونریزی مقعدی، اسهال مزمن و سایر مشکلات روده توصیه می‌شود. در طول کولونوسکوپی یک لوله بلند و انعطاف پذیر به نام کولونوسکوپ وارد راست روده می‌شود. این لوله یک دوربین فیلمبرداری کوچک در نوک خود دارد که به پزشک اجازه می‌دهد تا داخل روده بزرگ و راست روده را به وضوح ببیند.
هدف اصلی کولونوسکوپی بررسی تغییرات در روده بزرگ مانند بافت‌های متورم یا تحریک شده، پولیپ یا حتی علائم سرطان است. پولیپ‌ها توده‌های کوچکی هستند که می‌توانند در پوشش داخلی روده بزرگ ایجاد شوند. بیشتر پولیپ‌ها بی ضرر هستند اما برخی از آنها در صورت عدم درمان می‌توانند در طول زمان به سرطان تبدیل شوند. تشخیص و برداشتن پولیپ در طول کولونوسکوپی می‌تواند به جلوگیری از پیشرفت سرطان روده بزرگ کمک کند.
دلایل انجام کولونوسکوپی
بررسی روده
اگر علائمی مانند درد شکم، خونریزی مقعدی یا اسهال مزمن را تجربه می‌کنید، پزشک ممکن است کولونوسکوپی را برای بررسی علت آن توصیه کند. پزشک می‌تواند با بررسی داخل روده بزرگ و راست روده هر گونه مشکلی که ممکن است باعث علائم شما شود شناسایی کند.
کولونوسکوپی در برخی موارد می‌تواند برای اهداف درمانی انجام شود. به عنوان مثال اگر انسدادی در طول عمل پیدا شود پزشک ممکن است بتواند آن را بردارد یا برای کاهش علائم استنت قرار بدهد. اگر بافت غیرطبیعی مانند پولیپ یا ضایعه تشخیص داده شود می‌توان آن را در طول کولونوسکوپی برای ارزیابی و درمان بیشتر برداشت یا بیوپسی کرد.
غربالگری سرطان روده بزرگ
کولونوسکوپی یکی از روش‌های اصلی غربالگری سرطان روده بزرگ است. اگر 45 سال یا بیشتر دارید و در خطر متوسط ابتلا به سرطان روده بزرگ هستید پزشک هر 10 سال یک بار کولونوسکوپی را توصیه می‌کند. اگر عوامل خطر اضافی مانند سابقه خانوادگی سرطان روده بزرگ یا پولیپ‌های قبلی دارید ممکن است غربالگری مکرر لازم باشد. تشخیص زودهنگام سرطان روده بزرگ از طریق غربالگری می‌تواند به طور قابل توجهی نتایج درمان را بهبود ببخشد و شانس بهبود موفقیت آمیز را افزایش بدهد.
خطرات کولونوسکوپی
به طور کلی یک روش بی خطر در نظر گرفته می‌شود اما برخی خطرات و عوارض احتمالی دارد که بیماران باید از آنها آگاه باشند:
- واکنش به آرام بخش
در طول انجام این فرآیند اغلب به بیماران یک آرام بخش داده می‌شود تا به آنها کمک کند احساس راحتی داشته باشند. در برخی موارد افراد ممکن است واکنشی مانند خواب آلودگی، سرگیجه یا حالت تهوع را به آرام بخش تجربه کنند. برای به حداقل رساندن خطر واکنش نامطلوب، ضروری است که پزشک خود را از هرگونه آلرژی یا حساسیتی که ممکن است به داروها داشته باشید مطلع کنید.
- خونریزی
خطر خونریزی در حین کولونوسکوپی یا بعد از آن وجود دارد، به خصوص اگر نمونه بافتی (بیوپسی) گرفته شده یا پولیپ برداشته شود. این خونریزی معمولاً حداقلی است و خود به خود برطرف می‌شود اما در موارد نادر ممکن است نیاز به مداخله پزشکی داشته باشد. مهم است در صورت مشاهده هر گونه خونریزی مداوم یا بیش از حد پس از این فرآیند به پزشک خود اطلاع دهید.
- سوراخ شدن
پارگی یا سوراخ در دیواره روده بزرگ یا راست روده که پرفوراسیون نام دارد یک عارضه نادر اما جدی کولونوسکوپی است. اگر کولونوسکوپ به طور تصادفی دیواره روده را در طول عمل سوراخ کند پارگی رخ می‌دهد. علائم سوراخ شدن می‌تواند شامل درد شدید شکم، تب و علائم عفونت باشد. اگر هر یک از این علائم را بعد از کولونوسکوپی تجربه کردید فورا به پزشک مراجعه کنید.
قبل از انجام، پزشک در مورد خطرات و عوارض احتمالی با شما صحبت خواهد کرد. از شما خواسته می‌شود یک فرم رضایت نامه را امضا کنید که نشان می‌دهد خطرات این عمل را درک می‌کنید و اجازه انجام آن را می‌دهید. فرم رضایت نامه را با دقت بخوانید و هر گونه سوالی که دارید قبل از امضای آن بپرسید.
آماده سازی برای کولونوسکوپی
آمادگی مناسب برای این عمل موفق بسیار مهم است. در این بخش مقاله چند مرحله را می‌بینیم که ممکن است لازم باشد قبل از انجام عمل انجام بدهید:
پاکسازی روده بزرگ
قبل از انجام ضروری است که کولون خود را به طور کامل تمیز کرده تا از دید واضح روده اطمینان حاصل کنید. ممکن است پزشک رژیم غذایی و ملین‌های خاصی را برای کمک به تخلیه روده شما تجویز کند. این برنامه معمولا شامل پرهیز از غذاهای جامد در روز قبل از تست و مصرف مایعات شفاف مانند آب، چای و نوشیدنی‌های ورزشی است. علاوه بر این ممکن است لازم باشد یک ملین تجویزی برای کمک به تخلیه روده بزرگ خود مصرف کنید.
محدودیت‌های غذایی
قبل از کولونوسکوپی دستورالعمل‌های پزشک را در مورد محدودیت‌های غذایی دنبال کنید. اجتناب از برخی غذاها و نوشیدنی‌ها مانند مایعات قرمز رنگ که ممکن است با خون اشتباه گرفته شود به اطمینان از کسب نتایج دقیق کمک می‌کند. برای به حداکثر رساندن اثربخشی کولونوسکوپی رعایت این دستورالعمل‌های غذایی ضروری است.
دستورالعمل‌های دارویی
پزشک خود را از داروهایی که در حال حاضر مصرف می‌کنید مطلع کنید، به خصوص اگر بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت، فشار خون بالا یا مشکلات قلبی دارید. برخی از داروها ممکن است نیاز به کم کردن یا قطع موقت قبل از این فرآیند داشته باشند، به ویژه آنهایی که بر لخته شدن خون تأثیر می‌گذارند. برای به حداقل رساندن خطر عوارض در طول کولونوسکوپی حتما توصیه‌های پزشک خود را در مورد مصرف دارو دنبال کنید.
پروسه کولونوسکوپی
آشنایی با آنچه در طول کولونوسکوپی انتظار شما را می‌کشد می‌تواند به کاهش اضطراب کمک کرده و تجربه‌ای بدون مشکل را تضمین کند. در این بخش به پروسه‌ای که معمولاً قبل، در حین و بعد از کولونوسکوپی منتظر شماست می‌پردازیم:
- آماده سازی قبلی
قبل از کولونوسکوپی از شما خواسته می‌شود یک گان بپوشید و هر گونه لباس یا لوازم جانبی را دربیاورید. بسته به سیاست کلینیک و راحتی شما ممکن است به شما اجازه داده شود لباس زیر خود را بپوشید. همچنین به شما یک آرام‌بخش داده می‌شود تا به شما کمک کند در طول این فرآیند آرام شوید. ضروری است ترتیبی دهید که شخصی شما را به کلینیک رسانده و بعد از آن شما را به خانه برساند زیرا ممکن است بعد از کولونوسکوپی بر اثر آرام بخش احساس خستگی کنید.
- در طول کولونوسکوپی
روی میز معاینه به پهلو دراز می‌کشید و معمولاً زانوهایتان را به سمت قفسه سینه خم کرده‌اید. پزشک به آرامی کولونوسکوپ را وارد رکتوم کرده و آن را از طریق روده بزرگ شما هدایت می‌کند. کولونوسکوپ حاوی یک نور و یک دوربین کوچک است که تصاویر را به مانیتور ارسال می‌کند و به پزشک اجازه می‌دهد تا داخل روده بزرگ شما را با جزئیات بررسی کند. ممکن است هوا یا دی اکسید کربن به روده بزرگ شما پمپ شود تا کمی باد شده و دید بهتری ایجاد کند. ممکن است زمانی که اسکوپ در روده بزرگ شما حرکت می‌کند کمی احساس فشار یا ناراحتی کنید اما آرام بخش به کاهش هر گونه درد کمک می‌کند.
- نمونه برداری از بافت و برداشتن پولیپ
پزشک در طول کولونوسکوپی ممکن است نمونه‌های بافتی بگیرد یا پولیپ‌ها را برای بررسی بیشتر بردارد. این کار معمولاً با استفاده از ابزارهای تخصصی انجام می‌شود که از طریق کولونوسکوپ عبور می‌کنند. برداشتن پولیپ بدون درد است اما ممکن است پس از آن خونریزی جزئی داشته باشید. نمونه‌های بافت و پولیپ‌ها برای آنالیز به آزمایشگاه فرستاده می‌شوند تا مشخص شود که آیا ناهنجاری یا علائم بیماری وجود دارد یا خیر.
مدت زمان کولونوسکوپی
کولونوسکوپی بسته به پیچیدگی معاینه و اقدامات اضافی انجام شده توسط پزشک شما معمولاً بین 30 تا 60 دقیقه طول می‌کشد. با این حال باید برنامه ریزی کنید که چند ساعت از جمله زمان آماده سازی و بهبودی را در کلینیک بگذرانید.
بهبودی پس از کولونوسکوپی
پس از کولونوسکوپی برای استراحت و بهبودی به یک اتاق دیگر منتقل می‌شوید. این پروسه ممکن است تا یک ساعت طول بکشد تا اثرات آرام بخش به طور کامل از بین برود. در طول این مدت ممکن است احساس خواب آلودگی یا گیجی کنید بنابراین مهم است که کسی در دسترس باشد تا شما را به خانه برساند. همچنین ممکن است دچار نفخ یا گاز معده شوید زیرا روده بزرگ شما هوا یا دی اکسید کربن مورد استفاده در طول عمل را دفع می‌کند. پیاده روی می‌تواند به تسکین هر گونه ناراحتی و بهبود عبور گاز کمک کند.
نظارت بر عوارض کولونوسکوپی
عوارض کولونوسکوپی نادر است اما نظارت بر عوارض احتمالی مانند خونریزی مداوم، درد شدید شکم یا تب ضروری است. اگر بعد از کولونوسکوپی خود علائم غیرعادی را تجربه کردید در تماس با پزشک تردید نکنید.
ویزیت‌های بعدی
پزشک نتایج کولونوسکوپی را بررسی کرده و آن را با شما در میان خواهد گذاشت. بسته به یافته‌ها، پزشک ممکن است تست‌های بیشتری را تجویز کند. اگر هیچ ناهنجاری تشخیص داده نشد ممکن است به شما توصیه شود که کولونوسکوپی بعدی خود را در 10 سال آینده برای غربالگری معمول برنامه ریزی کنید.
کلام آخر
در این مقاله دیدیم که کولونوسکوپی نقش حیاتی در حفاظت از سلامت روده و تشخیص زودهنگام بیماری‌هایی مانند سرطان روده بزرگ دارد. شما می‌توانید با همکاری یا پزشک خود و پیروی از دستورالعمل‌های ارائه شده و پیگیر بودن در مورد سلامت روده بزرگ، سلامت خود را به دست بگیرید و خطر بیماری‌های گوارشی را کاهش دهید.
منابع:
