سرطان نه تنها به سلامت جسمانی افراد آسیب می‌زند، بلکه می‌تواند تأثیرات زیادی بر باروری آن‌ها داشته باشد. بسیاری از درمان‌های سرطان مانند شیمی‌درمانی، پرتودرمانی و جراحی‌ها می‌توانند به سیستم تولیدمثل آسیب بزنند و منجر به کاهش یا از دست دادن توانایی باروری شوند. آگاهی از این تأثیرات و درک اینکه چگونه می‌توان از باروری محافظت کرد، برای بیماران سرطانی و خانواده‌هایشان اهمیت زیادی دارد. در این مقاله از سایت دکتر پیام آزاده، درباره سرطان و باروری و به تأثیرات مختلف سرطان و درمان‌های آن بر باروری پرداخته خواهد شد و راهکارهایی برای حفظ باروری قبل و بعد از درمان‌ها معرفی می‌شود.
درمان‌های سرطان و اثر آن‌ها بر سیستم تولیدمثل
درمان‌های مختلف سرطان ممکن است بر سیستم تولیدمثل افراد تأثیرات متفاوتی بگذارند. این تأثیرات بستگی به نوع سرطان، نوع درمان و سن بیمار دارند. برخی درمان‌ها ممکن است به‌طور موقت یا دائمی بر باروری فرد تأثیر بگذارند.
تأثیر شیمی‌درمانی
شیمی‌درمانی به‌طور خاص می‌تواند به تخمدان‌ها یا بیضه‌ها آسیب بزند و منجر به کاهش تولید تخمک یا اسپرم شود. این تأثیرات می‌توانند در زنان به یائسگی زودرس و در مردان به کاهش تعداد اسپرم‌ها منجر شوند. شدت این تأثیرات بستگی به نوع و دوز داروهای شیمی‌درمانی دارد.
تأثیر پرتودرمانی
پرتودرمانی می‌تواند به بافت‌های تولیدمثل آسیب برساند. اگر پرتودرمانی در نواحی خاصی از بدن مانند نواحی شکم، لگن یا نواحی تناسلی انجام شود، می‌تواند باعث آسیب به تخمدان‌ها یا بیضه‌ها شود و باروری را تحت تأثیر قرار دهد.
جراحی‌های مرتبط با سرطان
در برخی از انواع سرطان، ممکن است به جراحی برای برداشتن بافت‌های سرطانی نیاز باشد. جراحی‌هایی که بر روی تخمدان‌ها، بیضه‌ها یا سایر اعضای تولیدمثل انجام می‌شوند، می‌توانند به‌طور مستقیم به توانایی باروری فرد آسیب بزنند.
سرطان و باروری در زنان: چه چالش‌هایی وجود دارد؟
در زنان مبتلا به سرطان، باروری می‌تواند تحت تأثیر قرار گیرد. برخی از چالش‌هایی که زنان در مواجهه با سرطان و باروری با آن‌ها روبه‌رو هستند شامل موارد زیر است:
یائسگی زودرس
شیمی‌درمانی و پرتودرمانی ممکن است به تخمدان‌ها آسیب رسانده و باعث یائسگی زودرس شوند. این موضوع می‌تواند باعث از دست دادن قابلیت بارداری شود و همچنین علائم یائسگی مانند گرگرفتگی، خشکی واژن و تغییرات خلقی را به همراه داشته باشد.
اختلالات هورمونی
درمان‌های سرطان ممکن است باعث اختلال در تولید هورمون‌ها شوند. این اختلالات می‌توانند بر چرخه قاعدگی تأثیر گذاشته و مشکلاتی مانند عدم تخمک‌گذاری یا خونریزی‌های نامنظم را به دنبال داشته باشند.
سرطان و باروری در مردان: چگونه درمان‌ها می‌توانند تأثیر بگذارند؟
در مردان مبتلا به سرطان، درمان‌ها می‌توانند بر توانایی تولید اسپرم تأثیر بگذارند. مهم‌ترین چالش‌هایی که مردان در این زمینه با آن مواجه هستند شامل موارد زیر است:
کاهش تعداد اسپرم
شیمی‌درمانی و پرتودرمانی می‌توانند تعداد اسپرم‌ها را کاهش دهند یا به‌طور موقت یا دائمی منجر به از دست دادن توانایی تولید اسپرم شوند. در برخی موارد، مردان ممکن است به‌طور کامل قادر به تولید اسپرم نباشند.
آسیب به سیستم تولیدمثل
در صورتی که درمان‌های سرطان به نواحی تناسلی یا لگنی مردان آسیب برسانند، ممکن است به سیستم تولیدمثل آسیب وارد شود و توانایی باروری به‌طور دائم از بین برود.
راهکارهای حفظ باروری قبل از شروع درمان سرطان
قبل از شروع درمان‌های سرطان، بیمارانی که به باروری خود اهمیت می‌دهند باید گزینه‌های مختلف حفظ باروری را در نظر بگیرند. برخی از این گزینه‌ها عبارتند از:
فریز تخمک یا اسپرم
یکی از رایج‌ترین روش‌ها برای حفظ باروری قبل از درمان سرطان، فریز کردن تخمک‌ها در زنان و اسپرم در مردان است. این روش به افراد این امکان را می‌دهد که پس از درمان و بهبودی از سرطان، از این تخمک‌ها یا اسپرم‌های منجمد برای بارداری استفاده کنند.
محافظت از تخمدان‌ها
در برخی موارد، ممکن است پزشک بتواند تخمدان‌ها را قبل از شروع شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی به‌طور موقت از بدن خارج کرده و پس از درمان آن‌ها را دوباره به بدن بازگرداند.
آیا پس از درمان سرطان امکان بارداری وجود دارد؟
پس از اتمام درمان سرطان، بسیاری از بیماران ممکن است هنوز امکان بارداری را داشته باشند. اما بستگی به نوع سرطان، درمان‌های انجام‌شده و وضعیت سلامت کلی فرد دارد. برای برخی از افراد، بازگشت به توانایی باروری ممکن است زمان‌بر باشد یا حتی غیرممکن شود. به همین دلیل، مشاوره با پزشک متخصص باروری قبل از شروع درمان سرطان ضروری است.
نقش تخمک یا اسپرم‌فریزینگ در حفظ توانایی باروری بیماران سرطانی
یکی از مؤثرترین راه‌ها برای حفظ باروری، فریزینگ تخمک یا اسپرم است. این فرآیند به افراد این امکان را می‌دهد که در آینده و پس از اتمام درمان‌های سرطان، از تخمک یا اسپرم منجمد شده برای بارداری استفاده کنند.
مزایای تخمک یا اسپرم‌فریزینگ
- حفظ باروری برای آینده: افراد می‌توانند باروری خود را پس از درمان‌های سرطان حفظ کنند.
- امکان بارداری در آینده: با استفاده از تخمک یا اسپرم منجمد شده، افراد می‌توانند در آینده و بعد از درمان‌های سرطان اقدام به بارداری کنند.
مشاوره‌های باروری برای بیماران سرطانی: چه زمانی باید شروع شود؟
مشاوره باروری باید به‌طور معمول قبل از شروع درمان سرطان انجام شود. پزشکان باید بیماران را در مورد تأثیر درمان‌های مختلف بر باروری و گزینه‌های مختلف حفظ باروری آگاه کنند.
زمان مناسب برای مشاوره
- قبل از شروع شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی: مشاوره باروری باید قبل از آغاز درمان‌های سرطان انجام شود تا فرد بهترین تصمیم را در مورد حفظ باروری خود بگیرد.
- قبل از جراحی‌های مرتبط با سرطان: اگر جراحی‌هایی انجام می‌شود که می‌توانند بر سیستم تولیدمثل تأثیر بگذارند، مشاوره باروری باید انجام شود.
به نقل از سایت Mayo Clinic:
درمان‌های سرطان می‌توانند تأثیرات کوتاه‌مدت یا دائمی بر باروری افراد داشته باشند. شیمی‌درمانی و پرتودرمانی به‌ویژه در ناحیه لگن، و جراحی‌هایی که تخمدان‌ها، رحم یا بیضه‌ها را حذف می‌کنند، ممکن است به آسیب‌های جدی به سیستم تولیدمثل منجر شوند. با این حال، گزینه‌های متعددی برای حفظ باروری، از جمله انجماد تخمک، جنین یا بافت تخمدان، و همچنین انجماد اسپرم یا بافت بیضه برای افراد قبل از درمان در دسترس است. مشورت با متخصص باروری قبل از آغاز درمان، می‌تواند به درک بهتر گزینه‌های موجود کمک کند.
تکنولوژی‌های نوین برای کمک به بیماران سرطانی در حفظ باروری
در سال‌های اخیر، پیشرفت‌های زیادی در زمینه تکنولوژی‌های باروری برای بیماران مبتلا به سرطان حاصل شده است. این پیشرفت‌ها شامل روش‌های جدید برای فریز کردن تخمک‌ها و اسپرم، استفاده از درمان‌های هورمونی و تکنیک‌های پیشرفته مانند IVF برای کمک به حفظ باروری هستند.
روش‌های نوین
- IVF و تخمک‌گذاری خارج از بدن: در این روش، تخمک‌ها در محیط آزمایشگاهی گرفته می‌شوند و پس از درمان سرطان، می‌توانند استفاده شوند.
- پزشکی مولکولی و ژنتیک: پیشرفت‌های جدید در زمینه ژنتیک و پزشکی مولکولی به شناسایی بهترین گزینه‌های درمانی برای حفظ باروری کمک می‌کند.
پاسخ به پرسش‌های رایج درباره باروری و سرطان
آیا درمان‌های سرطان همیشه منجر به کاهش باروری می‌شوند؟
خیر، درمان‌های سرطان ممکن است تأثیرات مختلفی بر باروری داشته باشند. برخی از بیماران ممکن است توانایی باروری خود را حفظ کنند، در حالی که برای برخی دیگر، درمان‌ها ممکن است به‌طور دائم تأثیر بگذارند.
آیا پس از درمان سرطان می‌توان باردار شد؟
بله، بسیاری از بیماران پس از درمان سرطان می‌توانند باردار شوند. اما بستگی به نوع درمان و وضعیت فرد دارد. مشاوره با پزشک متخصص باروری در این زمینه ضروری است.
کلام آخر
سرطان می‌تواند تأثیرات زیادی بر باروری داشته باشد، اما با استفاده از روش‌های پیشرفته مانند تخمک یا اسپرم‌فریزینگ و مشاوره‌های باروری قبل از درمان، می‌توان این تأثیرات را به حداقل رساند. آگاهی از گزینه‌های موجود برای حفظ باروری قبل و بعد از درمان‌های سرطان می‌تواند به بیماران کمک کند تا انتخاب‌های بهتری در جهت حفظ توانایی باروری خود داشته باشند.
