سرطان مقعد یکی از انواع بیماری‌هایی است که سیستم گوارشی را مبتلا می‌کند. این بیماری معمولاً چندان رایج نیست و اگر زود تشخیص داده شود تا حد زیادی قابل درمان است.
در بیشتر موارد نشانه‌های سرطان مقعدی با علائم بیماری‌هایی مانند هموروئید یا بواسیر اشتباه گرفته می‌شوند. در گذشته بیشتر افراد مبتلا به کنسر مقعد تحت عمل جراحی قرار می‌گرفتند، اما امروزه خوشبختانه به لطف پیشرفت علم پزشکی، می‌توان سرطان مقعد را با کمک روش‌هایی مانند شیمی‌درمانی و پرتودرمانی، درمان کرد.
از آنجایی که نشانه‌های کنسر مقعدی گاهی اوقات با بواسیر اشتباه گرفته می‌شوند، ما در این مطلب از سایت دکتر پیام آزاده قصد داریم به منظور تشخیص تفاوت بواسیر و سرطان مقعدی به نشانه‌های این بیماری، علل و راه‌های درمان آن بپردازیم. امیدواریم تا پایان این مطلب ما را همراهی بفرمایید.
سرطان مقعد چیست؟
سرطان مقعد همان طور که از نامش پیداست از کانال مقعد شروع می‌شود. کانال مقعد یک لوله کوتاه در انتهای رکتوم است، مدفوع هنگام خروج از بدن از کانال مقعدی عبور می‌کند.
از آنجایی که برخی نشانه‌های سرطان مقعدی مانند خونریزی مقعد، وجود خون در مدفوع و درد مقعد، با بواسیر مشترکند، معمولاً این دو بیماری در ابتدا با هم اشتباه گرفته می‌شوند.
تقریباً نیمی از سرطان‌های مقعد قبل از گسترش بدخیمی به خارج از محل اولیه، مشخص می‌گردند. با این وجود حدود 13 تا 25 درصد پس از گسترش سرطان به غدد لنفاوی و 10 درصد پس از گسترش سرطان به اندام‌های دورتر یا متاستاز تشخیص داده می‌شوند. نرخ درمان سرطان مقعد رابطه مستقیمی با زمان تشخیص این بیماری دارد.
نشانه‌های سرطان مقعدی
گاهی اوقات Anal cancer هیچ علامتی ایجاد نمی‌کند. اما در کل خونریزی در بیشتر موارد اولین علامت این بیماری است. این خونریزی چون معمولاً جزئی است، در ابتدا با بواسیر اشتباه گرفته می‌شود. بواسیر یک بیماری خوش‌خیم و نسبتاً شایع است که مشخصه اصلی آن وجود وریدهای دردناک و متورم در مقعد و رکتوم است که ممکن است خونریزی کنند.
برخی نشانه‌های سرطان مقعدی عبارتند از:
- خونریزی از رکتوم
- خارش داخل یا اطراف راست روده
- وجود یک توده در دهانه مقعد
- احساس درد یا پری در ناحیه مقعد
- باریک شدن مدفوع یا بروز تغییرات دیگر در حرکات روده
- ترشح غیر‌طبیعی از مقعد
- بی‌اختیاری مدفوع (از دست دادن کنترل روده)
- غدد لنفاوی متورم در ناحیه مقعد یا کشاله ران
چنانچه هر یک از این علائم را تجربه می‌کنید، لزوماً بدان معنی نیست که به سرطان مبتلا شده‌اید، چون بیماری‌هایی مانند بواسیر، شقاق مقعد یا زگیل مقعدی نیز چنین علائمی ایجاد می‌کنند. با این وجود این بدان معنی نیست که به راحتی از کنار این عوامل بگذرید و آنها را دست‌کم بگیرید.
علت سرطان مقعد چیست؟
سرطان مقعد زمانی اتفاق می‌افتد که سلول‌های کانال مقعد تغییراتی را در DNA خود ایجاد می‌کنند. در حالت عادی DNA به سلولها می‌گوید با سرعت معینی و در زمان معینی تکثیر شده و بمیرند. با این وجود سلول‌های سرطانی با سرعت بیشتری به رشد و تکثیر می‌پردازند و زمانی که سلول‌های سالم می‌میرند، آنها همچنان به رشد و تکثیر خود ادامه می‌دهند و اینجاست که سلول‌های سرطانی تشکیل تومور می‌دهند.
اعتقاد بر این است که بیشتر سرطان‌های مقعد توسط ویروس پاپیلومای انسانی که HPV نیز نامیده می‌شود، ایجاد می‌شوند. HPV یک ویروس رایج است که از طریق تماس جنسی منتقل می‌شود. این ویروس در اکثر موارد هرگز مشکلی برای فرد ایجاد نمی‌کند و معمولاً خود‌به‌خود از بین می رود. اما در برخی موارد احتمال دارد باعث ایجاد تغییراتی در سلولها شود که ممکن است منجر به سرطان شوند.
اما در حالت کلی پاسخ این سوال که علت سرطان مقعدی چیست؟ در عوامل زیر نهفته است:
- قرار گرفتن در معرض ویروس پاپیلومای انسانی یا HPV
- افزایش تعداد شرکای جنسی: هرچه تعداد شرکای جنسی فرد بیشتر باشد، احتمال ابتلای او به ویروس HPV و در نتیجه سرطان مقعد افزایش می یابد.
- رابطه جنسی مقعدی: خطر ابتلا به Anal cancer در افرادی که رابطه جنسی مقعدی دارند، بیشتر است.
- استعمال دخانیات: افرادی که سیگار می‌کشند بیشتر در خطر ابتلا به سرطان مقعد قرار دارند.
- سابقه سرطان: کسانی که سرطان دهانه رحم، فرج یا واژن داشته‌اند در معرض خطر ابتلا به سرطان مقعد هستند.
- سیستم ایمنی ضعیف: ضعف سیستم ایمنی بدن به دلیل داروها یا بیماری‌های مختلف، ریسک ابتلا به کنسر مقعد را افزایش می‌دهد. افرادی که داروهایی برای کنترل سیستم ایمنی مصرف می‌کنند (مانند داروهای پس از پیوند عضو) و یا درگیر برخی بیماری‌ها مانند عفونت با HIV هستند، سیستم ایمنی بدنی ضعیفی دارند و از این رو بیشتر احتمال دارد به سرطان مقعد مبتلا شوند.
نحوه تشخیص سرطان مقعد
پزشکان از روش‌های مختلفی برای تشخیص سرطان مقعد استفاده می‌کنند که رایج‌ترین آنها عبارتند از:
- معاینه جسمی
معاینه دیجیتال آنورکتال (DARE) یکی از رایج‌ترین روش‌ها برای تشخیص Anal cancer است، در این روش پزشک یک انگشت دستکش را در مقعد فرو می‌برد و مقعد فرد را از نظر وجود تومور مورد معاینه قرار می‌دهد.
در این روش پزشک ابزار باریکی به نام سیگموئیدوسکوپ یا کولونوسکوپ را وارد مقعد می‌کند تا پوشش مجرای مقعد را ببیند و نمونه‌ای از بافت مقعد را برمی‌دارد تا در آزمایشگاه مورد معاینات تخصصی قرار بگیرد.
در صورتی که مشخص شود فرد به سرطان مقعد مبتلا شده است، آزمایشات زیر به منظور بررسی متاستاز سرطان به سایر بخش‌های بدن انجام می‌شوند:
- ام‌آر‌آی
در این روش از یک آهنربای قدرتمند و امواج رادیویی برای ایجاد تصاویر سه بعدی از نواحی داخل بدن استفاده می‌شود. گاهی اوقات رنگ به داخل رگ تزریق می‌شود تا تصاویر واضح‌تر شوند.
- سونوگرافی اندورکتال
در این روش یک پروب اولتراسوند از طریق مقعد وارد راست روده می‌شود، هر چند این روش ناراحت‌کننده است، اما دردناک نیست. سپس این کاوشگر، امواج صوتی ارسال می‌کند که هنگام برخورد با تومورها بازتاب می‌یابند؛ در این صورت تصاویری خلق می‌شود که به تعیین محل دقیق وجود تومور کمک می‌کنند.
- سی‌تی اسکن
سی‌تی اسکن روشی است که در آن از اشعه ایکس و کامپیوتر برای ایجاد تصویری دقیق از یک ناحیه داخلی بدن استفاده می‌شود.
درمان سرطان مقعد
درمان سرطان مقعد بسته به مرحله پیشرفت بیماری، متفاوت است. اما معمولاً از روش‌های زیر برای درمان این بیماری استفاده می‌شود:
پرتودرمانی (رادیوتراپی)
در رادیوتراپی از اشعه ایکس برای از بین بردن یا آسیب رساندن به سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. رادیوتراپی در این ناحیه از بدن ممکن است باعث ناباروری موقت یا دائمی در مردان و زنان شود.
شیمی‌درمانی
شیمی‌درمانی در برخی موارد به تنهایی و در برخی دیگر به همراه پرتودرمانی برای درمان کنسر مقعد استفاده می‌شود.
عمل جراحی
اگر Anal cancer در مراحل اولیه باشد، یا پس از شیمی درمانی کاملاً از بین نرود و یا پس از درمان مجدداً عود کند، ممکن است از جراحی برای درمان سرطان مقعد استفاده شود.
مراقبت تسکینی
در برخی موارد مراقبت تسکینی در کنار سایر روش‌ها به منظور کاهش سرعت گسترش کنسر مقعد، تسکین درد و مدیریت علائم بیماری مورد استفاده قرار می‌گیرد.
جلوگیری از سرطان مقعد
سرطان مقعد نادر است و دقیقاً هیچ راه مطمئنی برای جلوگیری از آن وجود ندارد. اما اقدامات زیر احتمال ابتلا به این بیماری را کاهش می‌دهند:
- پرهیز از رابطه جنسی پرخطر
محدود کردن شرکای جنسی، استفاده از کاندوم و انجام اقدامت پیشگیرانه، با کاهش احتمال ابتلا به عفونت‌های مقاربتی، زمینه را برای کاهش احتمال ابتلا به Anal cancer مهیا می‌کند.
- دریافت واکسن HPV
دریافت واکسن با جلوگیری از عفونت HPV ممکن است خطر ابتلا به سرطان مقعد و سایر سرطان‌های مرتبط را در افراد مستعد کاهش دهد.
- ترک دخانیات
دخانیات نیز یکی از عوامل خطر ابتلا به سرطان مقعد است و ترک آن تا حد زیادی امکان ابتلا به این بیماری را کاهش می‌دهد.
تفاوت بواسیر و سرطان مقعدی
تشخیص تفاوت بواسیر و سرطان مقعد معمولاً در مراحل اولیه کار آسانی نیست. اما اگر علائم زیر را تجربه می‌کنید، به احتمال زیاد به بواسیر مبتلا شده‌اید، نه سرطان مقعد.
- وجود عوامل خطر ابتلا به بواسیر، مانند بارداری، یبوست یا سابقه بواسیر
- بهبود یافتن نشانه‌های بواسیر با درمان‌های خانگی، مصرف فیبر بیشتر و استفاده از کرم‌های درمانی
- احساس یک توده متورم یا برآمدگی در نزدیکی مقعد
- کاهش گهگاه علائم بواسیر و بدتر نشدن آنها
- عدم تجربه سایر علائم هشداردهنده مانند کاهش وزن
طول عمر بیماران سرطان مقعدی
طول عمر بیماران سرطان مقعدی تا حد زیادی به مرحله تشخیص بیماری بستگی دارد. چناچه بیماری سرطان مقعد در مرحله اول تشخیص داده شود، تا 90 درصد احتمال دارد فرد 5 سال پس از تشخیص بیماری همچنان زنده بماند.
در حالت کلی طول عمر بیماران کنسر مقعدی بیشتر از سرطان‌های مشابه مانند سرطان روده بزرگ است. به عنوان مثال تقریباً 50 درصد از بیماران مبتلا به سرطان مقعد 10 سال پس از تشخیص سرطان همچنان زنده می‌مانند. این رقم برای سال اول تشخیص سرطان بیش از 85 درصد است.
سخن آخر
در این مطلب درباره نشانه‌های سرطان مقعدی و روش‌های تشخیص و درمان این بیماری صحبت کردیم. همان طور که متوجه شدید سرطان مقعد یک بیماری نادر است که غالباً افرادی را که دارای رفتارهای پرخطر جنسی هستند، مبتلا می‌کند.
با این وجود برخی افراد به دلیل سابقه خانوادگی یا ژنتیکی، بیشتر احتمال دارد به سرطان مقعد مبتلا شوند. از این رو این گونه افراد باید بیشتر نسبت به علائم هشداردهنده Anal cancer هوشیار باشند.
از طرف دیگر هر چند بواسیر بیماری شایعی است، اما همان طور که گفتیم، از آنجایی که نشانه‌های اولیه بواسیر و سرطان مقعد شبیه هم است، بهتر است در این گونه مواقع تنها به درمان‌های خانگی اکتفا نکنید و برای معاینات تخصصی حتماً به پزشک مراجعه کنید.
منابع:
