سرطان بیضه بیماری کمتر آشنایی است که گاهی اوقات ممکن است جوانان را درگیر خود کند. زیرا این بیماری بیشتر مردان و پسران بین سنین 15 تا 35 ساله را مبتلا می‌کند. خوشبختانه سرطان بیضه اگر به موقع تشخیص داده شود، بسیار خوب به درمان‌های موجود پاسخ می‌دهد و کلاً ریشه‌کن می‌شود.
اما این حرف زمانی درست است که بیماری فرد خیلی زود و در مراحل اولیه تشخیص داده شود. از این رو ما در این مطلب قصد داریم درباره علل، عوامل و راه‌های تشخیص و درمان این بیماری صحبت کنیم؛ پس لطفاً تا پایان این مطلب در سایت دکتر پیام ازاده ما را همراهی بفرمائید.
سرطان بیضه چیست؟
این بیماری زمانی به وجود می‌آید که سلول‌های بدخیم سرطانی در بافت‌های یک بیضه یا هر دو بیضه فرد شروع به رشد می‌کنند. بیضه‌ها دو غده جنسی گردویی شکل هستند که اسپرم و هورمون تستوسترون تولید می‌کنند. آنها درون کیسه‌ای قرار دارندکه به نام کیسه بیضه زیر آلت تناسلی قرار دارد.
سرطان بیضه گاهی اوقات ممکن است بسیار جدی باشد و در برخی موارد نیز احتمال دارد به طور کامل درمان شود؛ در اینجا همه چیز به مرحله تشخیص بیماری بستگی دارد.
میانگین سنی تشخیص سرطان بیضه 33 سال است، این نشان می‌دهد که این بیماری عمدتاً مردان جوان و میانسال را درگیر می‌کند. با این وجود 6 درصد از موارد ابتلا به این سرطان را کودکان و نوجوانان و 8 درصد آن را مردان بالای 55 سال تشکیل می‌دهند.
علائم سرطان بیضه
معمولاً سرطان بیضه در ابتدا خود را به عنوان یک توده بزرگ بدون درد در داخل بیضه‌ها نشان می‌دهد، به همین دلیل خودآزمایی منظم نقش مهمی در تشخیص و درمان این بیماری دارد. بسیاری از مردان مبتلا به سرطان بیضه احساس بیماری نمی‌کنند و در بسیاری از مواقع هیچ دردی را احساس نمی‌کنند. رایج‌ترین علائم سرطان بیضه عبارتند از:
- بزرگ‌شدن بیضه
- کاهش قابل توجه اندازه یکی از بیضه‌ها
- احساس سنگینی در کیسه بیضه
- درد مبهم در زیر شکم، پشت یا کشاله ران
- جمع شدن ناگهانی مایع در کیسه بیضه
- درد یا ناراحتی در بیضه یا کیسه بیضه
- بزرگ یا حساس شدن سینه‌ها
علائم سرطان پیشرفته بیضه
گاهی اوقات این بیماری تنها زمانی خود را نشان می‌دهد که به سایر قسمت‌های بدن گسترش یافته باشد. حتی در این شرایط نیز در برخی موارد فرد هیچ گونه علائمی ندارد؛ با این وجود، بیشتر این علائم در این مرحله بروز می‌کنند:
- کمردرد: کمردرد در این مرحله نشان‌دهنده گسترش سرطان به غدد لنفاوی پشت شکم است.
- تنگی نفس: درد قفسه سینه، سرفه یا تنگی‌نفس در اینجا نشان‌دهنده گسترش سرطان به ریه‌ها است.
- درد شکم: در این حالت درد شکم یا به دلیل بزرگ شدن غدد لنفاوی است و یا به دلیل گسترش سرطان به کبد.
- سردرد یا گیجی: که ناشی از گسترش سرطان به مغز است.
انواع سرطان بیضه
حدود 90 درصد از سرطان‌های بیضه از سلول‌های زایا در بیضه‌ها نشات می‌گیرند، سلول‌های زایا در نهایت به اسپرم تبدیل می‌شوند. دو نوع سرطان بیضه از سلول‌های زایا ایجاد می‌شود که عبارتند از:
سمینوما
این سرطان با رشد آهسته است که عمدتاً افراد را در دهه های 40 و 50 زندگی خود تحت تاثیر قرار می‌دهد.
غیرسمینوما
این سرطان سریعتر از سمینوما رشد می‌کند. این بیماری عمدتاً بر افرادی که در دوره 20 سالگی و اوایل 30 سالگی هستند تاثیر می‌گذارد. چهار نوع تومور غیرسمینوما وجود دارد که براساس نوع سلول زایای تشکیل‌دهنده تومور نامگذاری شده‌اند و عبارتند از: تومورهای غیرسمینوما کارسینوم جنینی، کارسینوم کیسه زرده، کوریوکارسینوما و تراتوم.
علل بروز سرطان بیضه
علت سرطان بیضه هر چند به طور دقیق مشخص نیست، اما مشخصاً عوامل زیر خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهند:
- بیضه نزول نکرده (در نوزادی)
- سابقه خانوادگی ابتلا به این بیماری (خصوصاً در میان پدر و برادر فرد)
- سابقه ابتلا به سرطان بیضه در یکی از بیضه‌ها، احتمال درگیر شدن بیضه دیگر را افزایش می‌دهد.
- ناباروری
- ابتلا به اچ‌آی‌وی و ایدز
- سن: افراد 15 تا 35 ساله بیشتر مستعد ابتلا به این بیماری هستند.
- برخی ویژگی‌های فیزیکی خاص: به عنوان مثال افرادی که با هیپوسپادیاس متولد می‌شوند، بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند؛ در این بیماری خروجی مجرای ادرار در محلی به غیر از نوک آلت تناسلی قرار دارد.
- مصرف حشیش: شواهدی وجود دارند که نشان‌دهنده ارتباط مستقیم مصرف حشیش با خطر ابتلا به سرطان بیضه هستند.
جالب اینجاست که برخلاف تصورات رایج در مورد علت بروز سرطان بیضه، هیچ ارتباط شناخته شده‌ای بین این بیماری و آسیب به بیضه‌ها، فشارهای ورزشی، حمام آب گرم یا پوشیدن شلوارهای تنگ وجود ندارد.
نحوه تشخیص سرطان بیضه
اولین مرحله در زمینه تشخیص سرطان بیضه، خودآزمایی فرد است. در این صورت چناچه فرد پس از بررسی بیضه‌های خود به وجود یک توده مشکوک شد، باید حتماً به پزشک مراجعه کند. پزشک نیز غالباً در ابتدا شرح‌حالی از بیمار می‌گیرد و سپس با معاینه بیضه‌های فرد تا حد زیادی به تشخیص بیماری نزدیک می‌شود.
با این وجود تنها در صورت مثبت بودن نتایج روش‌های تشخیصی زیر، می‌توان ابتلای فرد به سرطان بیضه را تائید کرد:
سونوگرافی
در اینجا هدف از سونوگرافی، تایید وجود یک توده در داخل بیضه‌ها است.
آزمایشات خون
هدف آزمایش خون بررسی نشانگرهایی مانند تومور آلفا فتوپروتئین، گنادوتروپین جفتی انسانی بتا و لاکتات دهیدروژناز است که همگی با بروز این بیماری ارتباط مستقیم دارند.
عمل جراحی
تنها راه تشخیص قطعی سرطان بیضه، برداشتن بیضه آسیب‌دیده با عمل جراحی است. در حالی که بسیاری از انواع دیگر سرطان‌ها با بیوپسی (برداشتن یک قطعه کوچک از بافت تومور) تشخیص داده می‌شوند، اما در اینجا احتمال دارد برش بافت بیضه باعث گسترش سرطان به سایر قسمت‌های بدن شود. بنابراین در صورت مشکوک بودن به سرطان، باید کل بیضه با عمل جراحی برداشته شود.
درمان سرطان بیضه
روش درمانی مناسب برای سرطان بیضه به عوامل مختلفی مانند وضعیت سلامتی فرد، ترجیحات درمانی، مرحله تشخیص سرطان و نوع تومور بستگی دارد. معمولاً از روش‌های زیر برای درمان این بیماری استفاده می‌شود:
عمل جراحی
جراحی برای برداشتن بیضه سرطانی، رایج‌ترین روش درمان سرطان بیضه است، در برخی موارد ممکن است پزشک غدد لنفاوی بیمار را نیز بردارد.
ارکیکتومی رادیکال اینگوینال (برداشتن بیضه از راه کشاله)
در این روش پزشک یک برش در کشاله ران بیمار ایجاد می‌کند تا بیضه همراه با تومور را خارج کند. درضمن ممکن است رگ‌های خونی و بافت لنفاوی را برای جلوگیری از گسترش تومور مسدود کند.
تشریح غدد لنفاوی خلفی صفاقی
در این روش پزشک یک برش در شکم بیمار ایجاد می‌کند و غدد لنفاوی پشت اندام‌های شکمی را برمی‌دارد.
پرتودرمانی
از پرتودرمانی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. این روش معمولاً برای درمان تومورهای سیمونا استفاده می‌شود.
شیمی‌درمانی
شیمی‌درمانی نیز یکی از راه‌های درمان این بیماری است و بیشتر هدف از آن، جلوگیری از عود کردن بیماری است.
جلوگیری از سرطان بیضه
سرطان بیضه قابل پیشگیری نیست، اما می‌توانید با انجام آزمایش‌های خودآزمایی بیضه (TSE) این بیماری را در همان مراحل اولیه تشخیص دهید. به همین دلیل خودآزمایی ماهانه بیضه‌ها توسط بسیاری از پزشکان توصیه می‌شود.
مراحل سرطان بیضه
سرطان بیضه به چهار مرحله زیر تقسیم می‌شود:
مرحله صفر
به این مرحله نئوپلازی سلول زایا در محل (GCNIS) نیز گفته می‌شود که به معنای وجود سلول‌های غیرطبیعی در بیضه‌ها است.
در اینجا سلول‌های بیضه در زیر میکروسکوپ غیرطبیعی به نظر می‌رسند. با این وجود این سلول‌ها فقط در داخل لوله‌های کوچک داخل بیضه (لوله‌های اسپرم‌ساز) هستند و هنوز به سایر قسمت‌های بیضه سرایت نکرده‌اند. اصولاً در این مرحله به این بیماری سرطان گفته نمی‌شود و علائمی ندارد، اما احتمال دارد به یک سرطان مهاجم تبدیل شود.
مرحله اول
این ابتدایی‌ترین مرحله سرطان بیضه است. در این مرحله سرطان فقط در بیضه است و به غدد لنفاوی مجاور یا سایر اندام‌ها سرایت نکرده است.
خود این مرحله بسته به اندازه تومور به مراحل مختلفی تقسیم می‌شود.
مرحله دوم
در این مرحله سلول‌های سرطانی از بیضه به غدد لنفاوی مجاور در شکم یا لگن گسترش یافته‌اند. این مرحله نیز به زیرمراحل مختلفی تقسیم می‌شود که براساس تعداد غدد لنفاوی تاثیر پذیرفته از سرطان و اندازه آنها، درجه‌بندی می‌شوند.
مرحله سوم
مرحله سوم در سرطان بیضه به این معنی است که سرطان به غدد لنفاوی یا سایر اندام‌ها گسترش یافته است. این مرحله نیز به سطوح مختلفی تقسیم‌بندی می‌شود که بستگی به محل گسترش سرطان و سطح نشانگرها در خون دارند.
سخن آخر
طول عمر سرطان بیضه معمولاً بسیار بالا است. غالباً نرخ بقای 5 ساله بیمارانی که سرطان در مراحل اولیه در آنها تشخیص داده می‌شود 99 درصد است. این بدان معنی است که 99 درصد از این افراد 5 سال پس از تشخیص این بیماری زنده می‌مانند. خوشبختانه حتی اگر سرطان به غدد لنفاوی و بافت‌های مجاور نیز گسترش یابد، باز هم 96 از افراد 5 سال پس از تشخیص سرطان زنده می‌مانند.
از این رو مرگ در اثر سرطان بیضه بسیار نادر است و تنها یک نفر از هر 5 هزار نفر، جان خود را بر اثر ابتلا به این بیماری از دست می‌دهد. از طرف دیگر خوشبختانه نرخ ابتلا به این بیماری نیز بسیار پایین است و براساس آمارها از هر 250 مرد، تنها یک نفر را مبتلا می‌کند.
هر چند احتمال مرگ بر اثر سرطان بیضه بسیار نادر است، اما می‌توان با انجام مرتب خودآزمایی بیضه‌ها، از عود سرطان سرطان جلوگیری کرد و احتمال مرگ بر اثر این بیماری را به صفر رساند.
منابع:
