سیگموئیدوسکوپی یک روش تشخیصی و درمانی است که به پزشکان اجازه می‌دهد تا قسمت‌های پایینی روده بزرگ، به‌ویژه روده سیگموئید (قسمت S شکل انتهای روده بزرگ) و راست‌روده (رکتوم) را مشاهده و ارزیابی کنند. این روش با استفاده از یک لوله نازک و انعطاف‌پذیر به نام سیگموئیدوسکوپ انجام می‌شود که به دوربینی کوچک و منبع نوری متصل است. سیگموئیدوسکوپی برای تشخیص و بررسی بسیاری از مشکلات روده‌ای مانند پولیپ‌ها، التهاب‌ها، خونریزی‌های گوارشی و حتی سرطان‌های روده بزرگ کاربرد دارد. در این مقاله از سایت دکتر پیام آزاده، به بررسی فرآیند انجام، موارد کاربرد، مزایا و عوارض احتمالی آن، و همچنین نقش این روش در تشخیص بیماری‌های روده می‌پردازیم.
سیگموئیدوسکوپی چیست و چگونه انجام می‌شود؟
یک روش تشخیصی و درمانی است که به پزشکان امکان می‌دهد داخل قسمت‌های پایین روده بزرگ، به ویژه روده سیگموئید و رکتوم، را مشاهده کنند. این روش با استفاده از یک لوله باریک و انعطاف‌پذیر به نام سیگموئیدوسکوپ انجام می‌شود. سیگموئیدوسکوپ دارای دوربین و منبع نوری است که تصاویر دقیقی از داخل روده به صفحه نمایش منتقل می‌کند و به پزشکان کمک می‌کند تا هر گونه ناهنجاری مانند پولیپ‌ها، زخم‌ها و ضایعات سرطانی را شناسایی کنند.
برای انجام، بیمار باید ابتدا آماده‌سازی‌هایی انجام دهد تا روده کاملاً تمیز باشد. این آماده‌سازی معمولاً شامل استفاده از ملین‌ها یا انجام انما (تنقیه) است. پس از آماده‌سازی، بیمار به پهلو دراز کشیده و سیگموئیدوسکوپ از طریق مقعد وارد روده می‌شود. پزشک با مشاهده تصاویر، می‌تواند هرگونه تغییرات غیرطبیعی را شناسایی کرده و در صورت نیاز، نمونه‌برداری (بیوپسی) انجام دهد.
موارد کاربرد سیگموئیدوسکوپی: چرا باید این آزمایش را انجام داد؟
برای تشخیص و بررسی بسیاری از مشکلات گوارشی و روده‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد. برخی از مهم‌ترین موارد کاربرد سیگموئیدوسکوپی عبارتند از:
- تشخیص سرطان روده: سیگموئیدوسکوپی می‌تواند به شناسایی زودهنگام سرطان‌های روده و رکتوم کمک کند.
- بررسی پولیپ‌ها: این روش برای شناسایی و ارزیابی پولیپ‌های روده که ممکن است پیش‌زمینه سرطان باشند، استفاده می‌شود.
- تشخیص التهاب و زخم‌های روده: این روش می‌تواند به تشخیص بیماری‌های التهابی مانند کولیت اولسراتیو و بیماری کرون کمک کند.
- بررسی علت خونریزی‌های گوارشی: در صورت وجود خونریزی در مدفوع، این روش می‌تواند منشاء خونریزی را شناسایی کند.
- پیگیری درمان: برای بیمارانی که قبلاً تشخیص بیماری‌های روده‌ای داشته‌اند، این روش می‌تواند به ارزیابی نتایج درمان و پیشگیری از عود بیماری کمک کند.
مراحل انجام سیگموئیدوسکوپی: از آماده‌سازی تا بعد از عمل
آماده‌سازی قبل از سیگموئیدوسکوپی
آماده‌سازی روده قبل از سیگموئیدوسکوپی بسیار مهم است. پزشک معمولاً توصیه می‌کند که بیمار یک یا دو روز قبل از انجام از غذاهای سبک استفاده کند و از مصرف غذاهای سنگین و پرچرب خودداری نماید. در روز انجام سیگموئیدوسکوپی، بیمار ممکن است نیاز به مصرف ملین‌ها یا انجام انما برای پاکسازی کامل روده داشته باشد.
مراحل انجام سیگموئیدوسکوپی
- قرار گرفتن در وضعیت مناسب: بیمار به پهلوی چپ دراز کشیده و زانوها را به سمت شکم جمع می‌کند.
- ورود سیگموئیدوسکوپ: پزشک به آرامی سیگموئیدوسکوپ را از طریق مقعد وارد روده می‌کند و به تدریج آن را به سمت بالا حرکت می‌دهد.
- مشاهده و بررسی: تصاویر به صورت زنده به مانیتور منتقل می‌شوند و پزشک می‌تواند هرگونه ناهنجاری را مشاهده کند.
- نمونه‌برداری (در صورت نیاز): در صورت مشاهده ضایعه مشکوک، پزشک ممکن است نمونه کوچکی از بافت را برای بررسی‌های بیشتر بردارد.
اقدامات بعد از سیگموئیدوسکوپی
پس از انجام سیگموئیدوسکوپی، بیمار ممکن است تا چند ساعت احساس نفخ و دل‌پیچه داشته باشد. این علائم معمولاً به دلیل ورود هوا به داخل روده در طول سیگموئیدوسکوپی ایجاد می‌شوند. بیمار باید استراحت کند و از مصرف غذاهای سنگین تا رفع علائم خودداری نماید.
تفاوت بین سیگموئیدوسکوپی و کولونوسکوپی: چه زمانی از هر کدام استفاده می‌شود؟
سیگموئیدوسکوپی و کولونوسکوپی هر دو روش‌هایی برای بررسی روده بزرگ هستند، اما تفاوت‌هایی در کاربرد و نحوه انجام آن‌ها وجود دارد:
- سیگموئیدوسکوپی: این روش فقط قسمت پایینی روده بزرگ (رکتوم و روده سیگموئید) را بررسی می‌کند و معمولاً در تشخیص مشکلات محلی مانند پولیپ‌ها یا التهاب‌های موضعی استفاده می‌شود.
- کولونوسکوپی: کولونوسکوپی کل روده بزرگ را بررسی می‌کند و برای شناسایی و ارزیابی جامع‌تر مشکلاتی مانند سرطان کولون یا بیماری‌های التهابی روده به کار می‌رود.
عوارض و خطرات احتمالی سیگموئیدوسکوپی: آیا این روش ایمن است؟
این روش معمولاً یک روش ایمن و کم‌خطر است، اما مانند هر روش پزشکی، ممکن است عوارضی به همراه داشته باشد. برخی از عوارض احتمالی عبارتند از:
- درد و ناراحتی: برخی از بیماران ممکن است در طول یا بعد از سیگموئیدوسکوپی احساس درد و ناراحتی در ناحیه شکم داشته باشند.
- خونریزی: در صورت انجام بیوپسی، ممکن است بیمار دچار خونریزی خفیفی شود.
- عفونت: هر چند بسیار نادر، اما عفونت یکی از عوارض احتمالی سیگموئیدوسکوپی است.
- پارگی روده: این عارضه بسیار نادر است و معمولاً در مواردی که روده ضعیف یا آسیب‌دیده باشد، رخ می‌دهد.
مراقبت‌های بعد از سیگموئیدوسکوپی: چه نکاتی را باید رعایت کنیم؟
پس از انجام، بیماران باید برخی نکات مراقبتی را رعایت کنند تا بهبودی سریع‌تری داشته باشند:
- استراحت کافی: بیمار باید تا چند ساعت بعد از سیگموئیدوسکوپی استراحت کند و از انجام فعالیت‌های سنگین خودداری نماید.
- مصرف مایعات: مصرف مایعات فراوان برای کمک به دفع هر گونه مواد باقی‌مانده در روده توصیه می‌شود.
- پیگیری علائم غیرطبیعی: اگر بیمار دچار درد شدید، خونریزی یا تب شد، باید فوراً با پزشک خود تماس بگیرد.
- رعایت رژیم غذایی: تا چند روز بعد از سیگموئیدوسکوپی، مصرف غذاهای سبک و پرهیز از غذاهای پرچرب و تند توصیه می‌شود.
نقش سیگموئیدوسکوپی در تشخیص بیماری‌های روده
این روش به عنوان یک ابزار تشخیصی موثر برای شناسایی و بررسی بیماری‌های مختلف روده‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روش می‌تواند در تشخیص و مدیریت بیماری‌های زیر مفید باشد:
- سرطان‌های روده و رکتوم
- پولیپ‌ها
- بیماری‌های التهابی روده
- دیورتیکولیت
- علل خونریزی‌های گوارشی
کلام آخر
سیگموئیدوسکوپی یک روش تشخیصی ارزشمند است که به پزشکان کمک می‌کند تا با دقت بالایی به بررسی و شناسایی مشکلات روده بزرگ بپردازند. این روش، که به کمک دستگاه سیگموئیدوسکوپ انجام می‌شود، برای تشخیص سرطان روده، پولیپ‌ها، بیماری‌های التهابی روده و سایر مشکلات گوارشی بسیار مفید است. همچنین، این روش به دلیل کم‌تهاجمی بودن و نیاز به آماده‌سازی کمتر نسبت به کولونوسکوپی، برای بسیاری از بیماران انتخاب مناسبی به شمار می‌رود.
با این حال، انتخاب روش مناسب برای تشخیص و درمان باید تحت نظر متخصصان حرفه‌ای انجام شود. در نهایت، اگر شما یا یکی از عزیزانتان به بررسی دقیق‌تری از وضعیت سلامت روده نیاز دارید، حتماً با دکتر پیام آزاده مشورت کنید. سیگموئیدوسکوپی یکی از ابزارهای مهم در تشخیص زودهنگام مشکلات روده‌ای است و با مشاوره صحیح و پیگیری مناسب می‌توان به بهبود سریع‌تر و کیفیت بالاتر زندگی دست یافت.
منابع:
