سیستم ایمنی بدن بزرگترین سلاح ما برای مبارزه با میکروب‌ها و عوامل بیماری‌زا است. اما گاهی خود سیستم ایمنی بدن درگیر بیماری‌هایی می‌شود که سرطان هوچکین که به لنفوم هوچکین نیز معروف است، یکی از آنها است.
کنسر هوچکین در اصل جز دسته‌ای از انواع سرطان‌های خون است که از لنفوسیت‌ها شروع می‌شود. لنفوسیت‌ها گلبول‌های سفید خونی هستند و بخشی از سیستم لنفاوی بدن محسوب می‌شوند.
خوشبختانه پیشرفت علم پزشکی باعث شده که در برخی موارد Hodgkin’s lymphoma حتی به طور کامل قابل درمان باشد. از این رو آشنایی با پیش آگاهی‌ها و علائم سرطان لنفوم هوچکین اهمیت بسیار زیادی دارد. لذا ما در این مطلب از سایت دکتر پیام آزاده قصد داریم در مورد علائم و نشانه‌های کنسر هوچکین و راه‌های تشخیص و درمان این بیماری صحبت کنیم. خوشحال می‌شویم تا پایان این مطلب ما را همراهی بفرمایید.
سرطان هوچکین چیست؟
سرطان هوچکین یا لنفوم هوچکین بر بخشی از سیستم ایمنی بدن که مسئول مبارزه با میکروب‌ها است، تاثیر می‌گذارد. در کنسر هوچکین، گلبول‌های سفید خون به نام لنفوسیت‌ها بدون کنترل رشد می‌کنند و باعث تورم غدد لنفاوی و رشد آنها در سراسر بدن می‌شوند.
میانگین سن تشخیص در سرطان هوچکین 45 سال است. بیماری لنفوم در اصل به دو نوع لنفوم هوچکین و لنفوم غیرهوچکین تقسیم می‌شود، هر دوی این بیماری‌ها از انواع مختلفی از گلبول‌های سفید شروع می‌شوند.
علائم سرطان لنفوم هوچکین
شایع‌ترین علائم سرطان لنفوم هوچکین شامل تورم بدون درد غدد لنفاوی در گردن، زیر بغل یا کشاله ران است. برخی دیگر از علائم این بیماری عبارتند از:
- خستگی مداوم: در این حالت فرد بسیار بیشتر از حد معمول دچار خستگی می‌شود و معمولاً این روند بیشتر از چند روز طول می‌کشد.
- تب بی‌دلیل: تبی که بیش از 39.5 درجه سانتیگراد باشد و حتی پس از درمان‌های خانگی، از چندین ساعت تا چندین روز طول بکشد، معمولاً نشانه مشکلات جدی‌تری است که Hodgkin’s lymphoma یکی از آنها است.
- تعریق شبانه: در این شرایط تعریق شبانه آنقدر شدید است که حتی باعث خیس شدن ملحفه‌های فرد می‌شود.
- کاهش وزن غیرقابل توضیح: کاهش 10 درصد از وزن کل بدن در طی شش ماه جز نشانه‌های احتمالی سرطان هوچکین است که نباید نسبت به آن بی‌تفاوت بود.
- خارش پوست: برخی از افراد مبتلا به کنسر هوچکین پس از نوشیدن الکل یا حمام کردن، دچار خارش شدید پوست می‌شوند.
- درد یا تورم شکم: همه دردهای شکمی نشانه یک بیماری جدی نیستند. اما اگر مدتی طولانی است که درد شکم دارید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
- درد قفسه سینه: این درد معمولاً نشانه‌ای از بروز لنفوم هوچکین در بافت‌های ریه یا غدد لنفاوی داخل حفره قفسه سینه است.
از دست دادن اشتها، سرفه‌های مداوم و تنگی تنفس نیز جزء سایر علائم سرطان لنفوم هوچکین هستند.
برخی از علائم سرطان لنفوم هوچکین جزء علائم بی قرار می‌گیرند. این علائم شامل تب، تعریق شبانه و کاهش وزن (بیش از 10 درصد در طی 6 ماه) می‌شوند. اینها جزء علائم هشداردهنده و اولیه Hodgkin’s lymphoma هستند و در پیش آگاهی آن نقش مهمی ایفا می‌کنند.
علل بروز سرطان هوچکین
سرطان هوچکین زمانی به وجود می‌آید که بدن تعداد زیادی لکوسیت یا گلبول سفید تولید می‌کند. هنوز هم دقیقاً مشخص نیست که چه عاملی باعث بروز این مشکل می‌شود. مطالعات علمی نشان داده‌اند که جهش‌های ژنتیکی اکتسابی بر رشد گلبول‌های سفید تاثیر می‌گذارند. از طرف دیگر افرادی که دارای عفونت‌های خاص یا مشکلاتی در سیستم ایمنی بدن خود هستند، بیشتر در معرض ابتلا به سرطان هوچکین قرار دارند.
در کل عوامل زیر خطر ابتلا به کنسر هوچکین را افزایش می‌دهند:
سن
افراد 20 تا 40 ساله و افراد مسن‌تر از 65 سال بیشتر در معرض ابتلا هستند.
جنسیت
مردان در کل بیشتر از زنان در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند. تنها استثناء در این میان بیماری نودولار اسکلروزیز است که یک نوع خاص هوچکین است و نرخ ابتلای زنان در آن بیشتر از مردان است.
سابقه پزشکی خانوادگی
اگر خواهر یا برادر فرد به سرطان هوچکین مبتلا باشند، احتمال ابتلای او به این بیماری، اندکی افزایش می‌یابد.
سابقه پیوند عضو
افرادی که تحت عمل پیوند عضو مانند قلب، ریه یا کلیه قرار گرفته‌اند باید از داروهایی استفاده کنند که سیستم ایمنی بدن را سرکوب می‌کنند، از این رو این افراد بیشتر در خطر ابتلا به سرطان هوچکین قرار دارند.
ابتلا به برخی ویروس‌ها
ویروس‌هایی مانند ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV) (ویروسی است که باعث بروز سندرم نقص ایمنی اکتسابی (ایدز) می‌شود)، ویروس لنفوتروپیک سلول T انسانی نوع 1 و ویروس اپشتین بار، نیز می‌توانند خطر ابتلای فرد به سرطان هوچکین را افزایش دهند.
تشخیص سرطان هوچکین
معمولاً روند تشخیص سرطان هوچکین با بررسی علائم سرطان لنفوم هوچکین توسط پزشک متخصص شروع می‌شود. پزشک علاوه بر معاینه بیمار، با بررسی سابقه پزشکی بیمار و اعضای خانواده او تا حد زیادی به تشخیص نزدیک می‌شود.
روش‌های تشخیصی دیگری که معمولاً برای تشخیص سرطان هوچکین مورد استفاده قرار می‌گیرند، عبارتند از:
- آزمایش شمارش کامل خون
- مطالعات شیمی خون
- آزمایش لاکتات دهیدروژناز (LDH)
- آزمایش بررسی سرعت رسوب گلبول قرمز (ESR)
- آزمایش خون برای رد سایر بیماری‌های مشابه
- تست‌های تصویربرداری مانند CT و PET (توموگرافی گسیل پوزیترون)
- و بیوپسی غدد لنفاوی
درمان سرطان هوچکین
درمان قطعی لنفوم هوچکین بستگی به عوامل مختلفی دارد که مهمترین آنها عبارتند از:
- نوع سرطان لنفوم هوچکین
- مرحله سرطان
- سن فرد
- علائم سرطان لنفوم هوچکین
- و وضعیت کلی سلامتی فرد.
خبر خوب این است که درمان قطعی لنفوم هوچکین، امکان‌پذیر است؛ چون معمولاً این بیماری به درمان‌ها پاسخ مناسبی می‌دهد. در کل روش‌های مختلفی برای درمان سرطان هوچکین وجود دارند که یا سلول‌های سرطانی را از بین می‌برند و یا از تقسیم آنها جلوگیری می‌کنند.
رایج‌ترین روش‌های درمان سرطان هوچکین عبارتند از:
شیمی‌درمانی
در این روش از یک یا چند دارو برای کشتن سلول‌های سرطانی و جلوگیری از تکثیر آنها استفاده می‌شود.
پرتودرمانی
در پرتودرمانی از اشعه ایکس پرانرژی یا انواع دیگر پرتوها برای کشتن سلول‌های سرطانی یا جلوگیری از تکثیر آنها استفاده می‌شود.
ایمونوتراپی
به این روش، درمان بیولوژیکی نیز گفته می‌شود؛ این روش با تقویت سیستم ایمنی بدن، به جنگ بیماری می‌رود. مهارکننده‌های وارسی ایمنی نقش مهمی در این روش درمانی دارند.
درمان‌های هدفمند
در این روش از دارو یا سایر مواد برای حمله به سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. در این روش ممکن است از آنتی بادی‌های متصل به دارو نیز استفاده شود. در این حالت با رساندن دارو به داخل سلول‌های رید-استرنبرگ، آنتی بادی‌های ساخته شده در آزمایشگاه به سلول‌های سرطانی رسانده می‌شوند.
شیمی‌درمانی با پیوند سلول‌های بنیادی
به سلول‌های خونی نابالغ در خون یا مغز استخوان، سلول‌های بنیادی گفته می‌شود. معمولاً در این روش بیشتر، پیوند سلول‌های بنیادی اتولوگ صورت می‌گیرد و احتمال انجام پیوند سلول‌های بنیادی آلوژنیک به مراتب کمتر است.
مراحل سرطان هوچکین
سرطان هوچکین نیز مانند سایر سرطان‌ها مراحل مختلفی دارد و طول عمر بیماران لنفوم هوچکین رابطه مستقیمی با مرحله تشخیص بیماری دارد.
مرحله اول
در این مرحله سرطان در یک ناحیه غدد لنفاوی یا یک اندام لنفاوی (مانند طحال و مغز استخوان) وجود دارد.
مرحله دوم
در اینجا سرطان دو یا چند گروه از غدد لنفاوی در یک سمت بدن (بالا یا پایین) و دیافراگم فرد را درگیر کرده است.
مرحله سوم
در این مرحله سرطان به غدد لنفاوی هر دو طرف دیافراگم (بالا و پایین) سرایت پیدا کرده است.
مرحله چهار
در اینجا سرطان حداقل به یک عضو خارج از سیستم لنفاوی بدن، مانند مغز استخوان، کبد یا ریه گسترش یافته است.
آیا بیماری هوچکین کشنده است؟
طول عمر بیماران لنفوم هوچکین به عوامل متعددی بستگی دارد که مهمترین آنها عبارتند از: سن، جنسیت، نوع و مرحله سرطان، سلامت کلی فرد و نحوه عملکرد برنامه درمانی.
خبر خوب این است که بسیاری از بیماران مبتلا به Hodgkin’s lymphoma می‌توانند از این بیماری جان سالم به در ببرند. براساس آمارها در ایالات متحده، 93 درصد از افراد 5 سال پس از تشخیص بیماری، همچنان زنده می‌مانند. حتی اگر کنسر هوچکین به سایر نقاط بدن گسترش یافته باشد، باز هم پس از 5 سال انتظار می‌رود که حداقل 83 درصد از مبتلایان به این بیماری زنده بمانند.
جلوگیری از سرطان هوچکین
تاکنون هیچ روش مشخصی برای جلوگیری از بروز کنسر هوچکین ارائه نشده است. اما با توجه به اینکه افراد مبتلا به عفونت HIV یا ویروس اپشتین بار بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان هوچکین قرار دارند. یکی از بهترین راه‌ها برای جلوگیری از بروز این بیماری، رعایت نکاتی است که مانع ابتلای فرد به این ویروس‌ها می‌شوند.
سخن آخر
در این مطلب درباره سرطان هوچکین، علل و علائم و روش‌های درمان این بیماری صحبت کردیم. همان طور که مشاهده کردید، Hodgkin’s lymphoma در اصل نوع نادری از سرطان خون است که بر سیستم لنفاوی بدن تاثیر می‌گذارد.
خوشبختانه با پیشرفت علم در بسیاری از موارد، درمان قطعی لنفوم هوچکین امکان‌پذیر است، به همین دلیل طول عمر بیماران لنفوم هوچکین به مراتب بالاتر از کسانی است که به انواع دیگر سرطان مبتلا می‌شوند.
همان طور که در اینجا خاطرنشان کردیم، در بیشتر موارد درمان قطعی لنفوم هوچکین در گرو تشخیص زودهنگام این بیماری است. از این رو توصیه می‌شود علائمی مانند تورم غدد لنفاوی یا تب و خستگی مداوم را جدی بگیرید و به آسانی از کنار آنها نگذرید. زیرا گاهی اوقات بدن ما با زبان بی‌زبانی به ما می‌فهماند که تنها راه نجات آن در گرو توجه و اقدام به موقع است!
منابع:
