دستگاه گوارش ما از چندین قسمت مختلف تشکیل شده است که مری یکی از مهمترین بخش‌های آن است. مری ساختاری لوله‌ای شکلی است که از گلوله تا معده امتداد دارد. سرطان مری یکی از 10 بیماری رایج در سراسر جهان است و در میان مردان بیشتر از زنان شایع است.
اینکه آیا سرطان مری کشنده است یا خیر، بستگی به مرحله‌ای دارد که بیماری فرد تشخیص داده می‌شود، زیرا چنانچه کنسر مری در مراحل اولیه تشخیص داده شود، می‌توان با برداشتن مری با عمل جراحی، احتمال انتشار سرطان به سایر اندام‌های بدن را کاهش داد.
از این رو آشنایی با علائم سرطان مری در مراحل اولیه اهمیت بسیار زیادی دارد. لذا ما در این مطلب در سایت دکتر پیام آزاده قصد داریم در مورد علائم، علل و راه‌های درمان و تشخیص سرطان مری صحبت کنیم. پس لطفاً همراهی خود را از ما دریغ نفرمایید.
سرطان مری چیست؟
سرطان مری ممکن است از هر قسمت مری شروع شود، اما معمولاً از سلول‌های داخلی مری شروع می‌شود. کنسر مری ششمین علت شایع مرگ‌و‌میر ناشی از سرطان در سراسر جهان است. اما نرخ بروز آن در مناطق جغرافیایی مختلف متفاوت است؛ در برخی مناطق، نرخ بالاتر کنسر مری به مصرف تنباکو، الکل و عادات غذایی نامناسب نسبت داده می‌شود.
سرطان مری به دو نوع اصلی تقسیم می‌شود: کارسینوم سلول سنگفرشی و آدنوکارسینوم. سرطان سلول‌های سنگفرشی در سلول‌های قسمت داخلی مری به وجود می‌آید و ممکن است در امتداد کل مری گسترش یابد. سرطان آدنوکارسینوم مری معمولاً در قسمت تحتانی مری نزدیک به معده رخ می‌دهد و بیشتر ناشی از قرار گرفتن مری در معرض اسید معده است.
علائم و نشانه‌های سرطان مری
علائم سرطان مری در مراحل اولیه معمولاً چندان بارز نیستند. اما در کل رایج‌ترین علائم سرطان مری عبارتند از:
- مشکل در بلع (دیسفاژی): به تدریج با رشد تومور سرطانی در مری، مسیر مری گرفته می‌شود و به همین دلیل بلع غذا برای فرد سخت‌تر می‌شود. معمولاً دیسفاژی یکی از بارزترین علائم کنسر مری در مراحل اولیه است.
- بلع دردناک (ادینوفاژی)
- سوء‌هاضمه و سوزش سردل در طولانی مدت
- احساس درد، فشار یا سوزش در گلو یا قفسه سینه
- کاهش وزن بی‌دلیل
- کاهش اشتها
- دفع مدفوع قیر‌مانند و سیاه
- کم‌خونی یا کاهش سطح گلبول‌های قرمز خون که معمولاً باعث ایجاد ضعف در بیمار مبتلا به سرطان مری می‌شوند.
- استفراغ
- برگشت غذا از مری
- سکسکه‌های مداوم
- سرفه مزمن
- گرفتگی صدا
- و ذات‌الریه
هیچ یک از این نشانه‌ها، جزء علائم حتمی کنسر مری نیستند و ممکن است علل دیگری داشته باشند. اما معمولاً توصیه می‌شود در صورت تجربه طولانی مدت یک یا چند مورد از این علائم، نسبت به آنها بی‌توجه نباشید و حتماً به پزشک متخصص مراجعه کنید.
درضمن احتمال ابتلا به Esophageal cancer در میان افرادی که به بیماری مری بارت مبتلا می‌شوند، بیشتر است. از این رو بهتر است این افراد تحت غربالگری سرطان مری قرار بگیرند.
علل بروز سرطان مری
هنوز هم علل بروز سرطان مری به صورت دقیق مشخص نیست، اما مطالعات مختلف نشان داده‌اند که برخی از عوامل، باعث افزایش احتمال ابتلا به سرطان مری می‌شوند.
- استعمال دخانیات: سیگار و تنباکو جزء عواملی هستند که احتمال بروز Esophageal cancer را افزایش می‌دهند.
- مصرف الکل: مصرف طولانی مدت نوشیدنی‌های الکلی به صورت افراطی نیز احتمال ابتلا به سرطان را افزایش می‌دهد.
- برخی بیماری‌های ژنتیکی و نادر: گاهی اوقات برخی بیماری‌های ارثی و نادر زمینه را برای ابتلای فرد به Esophageal cancer هموار می‌کنند. یکی از آنها بیماری آشالازی است، نوعی اختلال حرکتیِ نادر مری که بلعیدن را برای فرد سخت می‌کند. دیگری بیماری نادری به نام اختلال تیلوسیس است، در این بیماری نادر و ارثی، پوست اضافی روی کف دست‌ها و پاهای فرد رشد می‌کند.
- سابقه سرطان: افرادی که به سرطان گردن یا سر مبتلا شده‌اند، احتمال اینکه به این بیماری مبتلا شوند، بیشتر است.
- ویروس پاپیلوم انسانی HPV: این یک ویروس رایج است که معمولاً باعث ایجاد تغییرات بافتی در تارهای صوتی و بافت‌های دهان، دست‌ها، پاها و اندام تناسلی می‌شود. عفونت ناشی از این ویروس در بسیاری از موارد بدون علامت است و در 90 درصد موارد در طی 2 سال به صورت خود‌به‌خود رفع می‌شود.
- چاقی: اضافه وزن یا چاقی ممکن است باعث بروز التهاب در مری شود و به این ترتیب زمینه را برای ابتلا به کنسر مری مهیا کند.
- بیماری مری بارت و ریفلاکس معده: در بیماری مری بارت، سلول‌های انتهای قسمت تحتانی مری دچار تغییر می‌شوند، این بیماری عمدتاً به دلیل عدم درمان بیماری رفلاکس معده در بلند مدت به وجود می‌آید. از طرف دیگر افرادی که به صورت بلند مدت از سوزش سردل رنج می‌برند، نیز بیشتر در معرض خطر ابتلا به Esophageal cancer قرار دارند.
- قرار گرفتن طولانی مدت در معرض برخی از مواد شیمیایی: به عنوان مثال افرادی که برای مدت طولانی در معرض حلال‌های خشک‌شویی قرار می‌گیرند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به کنسر مری هستند.
- سن: سن ابتلا به این بیماری معمولاً بالاتر از 55 سال است. براساس داده‌ها، احتمال ابتلای مردان 65 تا 74 ساله به سرطان مری، بسیار بیشتر از سایرین است.
تشخیص سرطان مری
گاهی اوقات پزشک با معاینه و بررسی برخی علائم حتمی سرطان مری، تا حد زیادی به تشخیص این بیماری نزدیک می‌شود. با این وجود معمولاً تا زمانی که نتایج روش‌های زیر مثبت نباشند، نمی‌توان با قطعیت ابتلای فرد به Esophageal cancer را تائید کرد.
آزمایش بلع باریم
در این روش تشخیصی از باریم و اشعه ایکس برای تصویربرداری از مری استفاده می‌شود.
اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT)
معمولاً پزشکان از این روش برای بررسی احتمال سرایت تومورها و سلول‌های سرطانی به قفسه سینه و شکم استفاده می‌کنند.
ازوفاگوگاسترودئودنوسکوپی یا درون‌بینی دستگاه گوارش بالایی (EGD)
در این روش پزشکان با استفاده از یک لوله انعطاف‌پذیر نازک به نام آندوسکوپ، احشای داخلی مری را مشاهده کرده و مورد بررسی قرار می‌دهند.
سونوگرافی آندوسکوپی مری
در این روش از امواج صوتی برای ایجاد تصاویری از داخل مری استفاده می‌شود.
بیوپسی
معمولاً پزشک در طول EGDیک بخش کوچک از بافت مری را برمی‌دارد. معمولاً این بافت توسط پاتولوژیست زیر میکروسکوپ مورد بررسی قرار می‌گیرد تا مشخص شود که آیا سلول‌های سرطانی در آن وجود دارند یا خیر.
مراحل سرطان مری
معمولاً پزشکان براساس نتایج آزمایشات فوق، سرطان مری را درجه‌بندی می‌کنند. سرطان مری به 5 مرحله تقسیم‌بندی می‌شود و هر چه سطح ابتلای فرد بالاتر باشد، سرطان پیشرفته‌تر است.
مرحله صفر
در این مرحله سلول‌های غیر طبیعی (سلول‌هایی که هنوز سرطانی نشده‌اند) فقط در لایه‌ای از سلول‌هایی که مری را پوشانده‌اند، یافت می‌شوند.
مرحله اول
در این سطح سلول‌های سرطانی فقط در لایه‌ای از سلول‌ها یافت می‌شوند که مری را می‌پوشانند.
مرحله دوم
در اینجا سرطان به لایه عضلانی یا دیواره بیرونی مری رسیده است. درضمن احتمال دارد سرطان به 1 یا 2 غده لنفاوی مجاور مری (غدد کوچکی که بخشی از سیستم ایمنی هستند) نیز گسترش یافته باشد.
مرحله سوم
در این مرحله سرطان به عمق لایه عضلانی داخلی یا دیواره بافت همبند مری رسیده است. حتی ممکن است سرطان به اندام‌های اطراف یا سایر غدد لنفاوی اطراف مری هم گسترش یافته باشد.
مرحله چهارم
این پیشرفته‌ترین مرحله ابتلا به سرطان مری است. در این مرحله سرطان به سایر اندام‌ها و سایر غدد لنفاوی بدن انتشار یافته است.
درمان سرطان مری
روش درمانی مناسب برای درمان سرطان مری بیشتر به سطح سرطان فرد بستگی دارد. اما در حالت کلی از روش‌های زیر بسته به شرایط، برای درمان سرطان مری استفاده می‌شود: جراحی، پرتودرمانی، شیمی‌درمانی، کالبد‌شکافی زیر مخاطی آندوسکوپی (ESD)، برداشتن مخاط از طریق آندوسکوپی (EMR)، لیزردرمانی آندوسکوپی، فوتوداینامیک تراپی (PDT)، ایمونوتراپی و درمان‌های هدفمند.
آیا سرطان مری کشنده است؟
همان طور که گفتیم سن ابتلا به سرطان مری، معمولاً بالاتر از 55 سال است. به همین دلیل معمولاً سرطان مری در دوره پیری گریبان فرد را می‌گیرد و چون غالباً با سایر بیماری‌های زمینه‌ای همزمان می‌شود، در برخی موارد احتمال دارد جان فرد را بگیرد.
براساس آمارها در بریتانیا، حدود 45 درصد افراد، یک سال پس از تشخیص سرطان مری زنده می‌مانند. این آمار در 5 سال اول تشخیص بیماری به 15 درصد و در 10 سال اول به 10 درصد کاهش می‌یابد.
راه‌های جلوگیری از ابتلا به سرطان مری
هر چند گاهی اوقات برخی علائم ژنتیکی و ارثی باعث ابتلای فرد به سرطان مری می‌شوند، اما می‌توان با ترک سیگار و مشروبات الکلی و در‌عوض مصرف فراوان میوه و سبزی و کنترل وزن، تا حد زیادی احتمال ابتلا به سرطان مری را کاهش داد.
درضمن همان طور که گفتیم گاهی اوقات بیماری‌های رایجی مانند رفلاکس معده، باعث بروز سرطان مری می‌شوند. از این رو درمان این بیماری‌ها نیز احتمال بروز سرطان مری را تا حد زیادی کاهش می‌دهد.
سخن آخر
در این مطلب در سایت دکتر پیام آزاده به بررسی سرطان مری، علائم و نشانه‌های این بیماری و روش‌های تشخیص و درمان آن پرداختیم.
همان طور که متوجه شدید، سرطان مری به 5 مرحله تقسیم می‌شود. در مراحل اولیه به دلیل اینکه سرطان به سایر اندام‌های بدن گسترش نیافته است، می‌توان با کمک مداخلات پزشکی تا حد زیادی بیماری فرد را کنترل کرد.
براساس آمارها حدود 55 درصد از افرادی که سرطان آنها در مرحله اول تشخیص داده می‌شود، 5 سال پس از تشخیص بیماری زنده می‌مانند. این نشان می‌دهد که توجه به علائم سرطان مری در مراحل اولیه، تنها کلید طلایی درمان این بیماری است!
منابع:
