روده بزرگ بخش مهمی از دستگاه گوارش بدن انسان است که حدود یک و نیم متر طول دارد و به سه قسمت مختلف سکوم، کولون و رکتوم تقسیم می‌شود. کار اصلی روده بزرگ، جذب آب مواد غذایی و تبدیل مدفوع مایع به جامد است. معمولاً سرطان روده زمانی آغاز می‌شود که سلول‌های بخشی از روده بزرگ که کولون نام دارد، بیش از حد معمول رشد کرده و سرطانی می‌شوند.
امروزه به لطف وجود اینترنت و شبکه‌های اجتماعی، بسیار بیشتر از قبل نام سرطان روده را می‌شنویم. از این رو خیلی از ما با تجربه کوچکترین ناهنجاری در عملکرد دستگاه گوارش خود، بی‌اختیار دچار ترس و دلهره می‌شویم و تصور می‌کنیم که به بیماری سختی مبتلا شده‌ایم.
به همین خاطر ما در این مطلب از سایت دکتر پیام آزاده قصد داریم درباره سرطان روده، علائم و نشانه‌های این بیماری و راه‌های درمان آن صحبت کنیم.
سرطان روده چیست؟
سرطان روده در نتیجه رشد و تکثیر غیرطبیعی سلول‌های روده به وجود می‌آید. گاهی اوقات در نتیجه این رشد غیرطبیعی، توده‌های کوچکی به نام پولیپ در داخل روده بزرگ به وجود می‌آیند. پولیپ‌ها در حالت کلی سرطانی نیستند، اما برخی از آنها ممکن است با گذشت زمان سرطانی شوند.
از آنجایی که پولیپ‌ها معمولاً علائمی ایجاد نمی‌کنند، پزشکان آزمایش‌های غربالگری منظم را توصیه می‌کنند، در این صورت روده‌ها از نظر وجود پولیپ‌های احتمالی مورد بررسی قرار می‌گیرند و چنانچه احتمال سرطانی شدن آنها وجود داشته باشد، قبل از اینکه مشکلی به وجود بیاورند، برداشته می‌شوند.
گاهی اوقات علاوه بر کولون، رکتوم نیز درگیر سرطان می‌شود که در این صورت به این بیماری، سرطان کولورکتال گفته می‌شود.
علائم سرطان روده
گاهی اوقات سرطان روده بدون هیچ گونه علامت بارزی، به وجود می‌آید. از طرف در برخی موارد علائمی که باعث نگرانی برخی افراد می‌شوند، هیچ ربطی به سرطان ندارند و نشانه‌ای از بیماری‌های نه چندان جدی دستگاه گوارش هستند.
با این وجود مهمترین علائم سرطان روده که نباید نسبت به آنها بی‌تفاوت باشید، عبارتند از:
وجود خون در مدفوع
اگر بعد از دفع مدفوع متوجه خونی بودن آن شدید، یا اگر رنگ مدفوع شما قرمز تیره یا روشن است، بهتر است حتماً با پزشک مشورت کنید. وجود خون در مدفوع لزوماً به معنی ابتلای شما به سرطان نیست و گاهی اوقات دلایل دیگری دارد. به عنوان مثال بیماری‌هایی مانند بواسیر و شقاق مقعدی نیز ممکن است باعث بروز این مشکل شوند.
تغییر در عادات دفع
اگر یبوست یا اسهال مداوم دارید، یا اگر بعد از دفع مدفوع، احساس می‌کنید باز هم نیاز به دستشویی رفتن دارید، بهتر است حتماً با پزشک مشورت کنید. در بیشتر موارد علل دیگری باعث بروز این مشکلات می‌شوند؛ با این وجود نباید آنها را دست‌کم بگیرید؛ خصوصاً اگر این علائم با باریک شدن مدفوع همراه باشند.
درد شکم
گاهی اوقات دردهای بی‌دلیل شکم، خبر از مشکلات جدی‌تری می‌دهند. البته این حرف در صورتی صدق می‌کند که درد شکم برای مدتی طولانی ادامه پیدا کند و مرتباً بدتر شود.
نفخ شکم
نفخ نیز مانند درد شکم ممکن است به دلایل مختلفی به وجود بیاید، به عنوان مثال همان طور که می‌دانید حبوبات بسیار نفاخ هستند و در بیشتر افراد باعث بروز نفخ می‌شوند. اما اگر نفخ شکم شما بیش از یک هفته طول کشید، بدتر شد و یا با علائم دیگری مانند استفراغ یا مدفوع خونی همراه شد، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
کاهش وزن بی‌دلیل
کاهش وزن بی دلیل در صورتی که با یک یا چند مورد از علائم فوق همراه شود، یکی از مهمترین علائم سرطان روده است.
استفراغ
اگر مکرراً بدون دلیل مشخصی، استفراغ می‌کنید و یا اگر در عرض 24 ساعت چند بار استفراغ را تجربه کرده‌اید، توصیه می‌شود حتماً به پزشک مراجعه کنید.
خستگی و احساس تنگی نفس
معمولاً خستگی و تنگی نفس، علائم کم‌خونی هستند و کم‌خونی در برخی موارد ممکن است نشانه ابتلا به سرطان روده باشد.
علل بروز سرطان روده
هنوز هم به طور دقیق مشخص نیست که چرا برخی افراد به پولیپ‌های پیش‌سرطانی روده مبتلا شده و درنهایت درگیر سرطان می‌شوند. اما مشخصاً برخی عوامل، احتمال ابتلای افراد به این بیماری را افزایش می‌دهند.
افزایش سن
سرطان روده در هر سنی ممکن است رخ دهد. اما در کل احتمال ابتلا به آن در افراد بالای 50 سال بیشتر است.
نژاد
براساس مطالعاتی که در ایالات متحده صورت گرفته، سیاه‌پوستان بیشتر از سفیدپوستان در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند.
سابقه ابتلا به سرطان
احتمال ابتلا به سرطان روده در میان افرادی که قبلاً به سرطان، خصوصاً سرطان‌های مرتبط با سیستم گوارش مبتلا شده‌اند، بیشتر است.
بیماری‌های التهابی روده
برخی بیماری‌ها مانند کولیت اولسراتیو و بیماری کرون که جزء بیماری‌های التهابی روده هستند، باعث تورم و درد روده می‌شوند. از این رو افراد مبتلا به این بیماری‌ها باید بیشتر نسبت به مهمترین علائم سرطان روده هوشیار باشند.
سندرم‌های ارثی
برخی از تغییرات DNA که به شکل خانوادگی بروز می‌کنند، احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهند. از جمله شایع‌ترین سندرم‌های ارثی خطرناک در این زمینه، می‌توان به پولیپوز آدنوماتوز خانوادگی و سندرم لینچ اشاره کرد.
رژیم غذایی کم‌فیبر و پرچرب
یکی از دلایل ابتلا به سرطان روده، مصرف مکرر غذاهای پرچرب و کم فیبر است که فست فودها و غذاهای فرآوری‌شده، نمونه بارز آنها هستند. از طرف دیگر برخی تحقیقات نشان داده‌اند که خطر ابتلا به سرطان با مصرف مکرر گوشت قرمز و گوشت‌های فرآوری‌شده افزایش می‌یابد.
مصرف سیگار و مشروبات الکلی
مصرف طولانی مدت و افراطی سیگار و مشروبات الکلی ریسک ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد.
دیابت
براساس نتایج مطالعات مختلف، دیابت یا مقاومت به انسولین، ریسک ابتلا به سرطان روده را در افراد مستعد افزایش می‌دهد.
چاقی
چاقی و اضافه وزن علاوه بر اینکه ریسک ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهند، احتمال مرگ در اثر آن را نیز بالا می‌برند.
نحوه تشخیص سرطان روده
معمولاً پزشکان از روش‌های مختلفی برای تشخیص این بیماری استفاده می‌کنند که رایج‌ترین آنها عبارتند از:
- شمارش کامل خون (CBC)
- پنل یکپارچه متابولیک (CMP)
- آزمایش آنتی‌ژن کارسینومبریونیک (CEA): سلول‌های سرطانی و حتی سلول‌های طبیعی ماده‌ای به نام CEA را در جریان خون آزاد می‌کنند. افزایش سطح این ماده، ممکن است نشانه ابتلای فرد به سرطان روده باشد.
- اشعه ایکس
- توموگرافی کامپیوتری یا سی‌تی اسکن.
- ام‌آر‌آی
- اسکن توموگرافی گسیل پوزیترون یا PET
- سونوگرافی
- و بیوپسی
درمان سرطان روده
روش مناسب برای درمان این بیماری به مرحله تشخیص سرطان، وضعیت کلی سلامتی فرد و درمان‌های در دسترس، بستگی دارد.
عمل جراحی
در این روش جراح سعی می‌کند پولیپ‌های سرطانی را از داخل روده خارج کند. اگر پولیپ‌ها به دیواره روده نچسبیده باشند، احتمال درمان فرد به مراتب بیشتر است.
شیمی‌درمانی
شیمی‌درمانی معمولاً پس از عمل جراحی انجام می‌شود و هدف آن از بین بردن سلول‌های سرطانی و کنترل رشد تومورها است.
پرتودرمانی
پرتودرمانی معمولاً قبل و بعد از جراحی، در کنار شیمی‌درمانی برای کنترل سلول‌های سرطانی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
دارودرمانی
گاهی اوقات تنها راه کنترل سرطان روده، خصوصاً در مواردی که سرطان گسترش یافته و به سایر نقاط بدن متاستاز کرده است، استفاده از داروهای مختلف است که توسط سازمان غذا و داروی آمریکا برای درمان سرطان روده تائید شده‌اند.
ایمونوتراپی
ایمونوتراپی برای درمان برخی از انواع سرطان روده مفید است. در این روش با تقویت سیستم ایمنی بدن، به آن کمک می‌شود تا سلول‌های سرطانی را شناسایی کرده و آنها را از بین ببرد.
جلوگیری از سرطان روده
راه‌های مختلفی برای جلوگیری از ابتلا به این بیماری، خصوصاً در افراد مستعد وجود دارد که برخی از آنها عبارتند از:
غربالگری سرطان روده
پزشکان توصیه می‌کنند که افراد از سن 45 سالگی به بعد به طور منظم تست‌های غربالگری را انجام دهند، به‌خصوص اگر سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان روده را دارند.
تغییر رژیم غذایی
استفاده از میوه ها، سبزیجات و غلات کامل احتمال ابتلای فرد به سرطان روده را کاهش می‌دهد.
کاهش مصرف الکل و سیگار
کاهش مصرف الکل و سیگار به صورت تدریجی و ترک آنها، یکی از بهترین راه‌های جلوگیری از این بیماری است.
تحرک و کنترل وزن
تحرک و کنترل وزن، کلید تجربه یک زندگی سالم و شاد است که این بیماری نیز از آن مستثنی نیست.
مراحل سرطان روده
سرطان روده براساس علائم آن در هنگام تشخیص، به 5 مرحله زیر تقسیم می‌شود:
مرحله صفر
به این مرحله کارسینوم درجا گفته می‌شود که در آن سرطان فقط لایه داخلی کولون یا رکتوم را درگیر کرده است.
مرحله اول
در این مرحله سرطان از طریق لایه داخلی کولون یا رکتوم رشد کرده، اما هنوز به خارج از دیواره رکتوم یا کولون گسترش نیافته است.
مرحله دوم
در اینجا سرطان هنوز به غدد لنفاوی مجاور نرسیده است.
مرحله سوم
سرطان به غدد لنفاوی مجاور رسیده، اما هنوز به سایر قسمت‌های بدن نفوذ نکرده است.
مرحله چهارم
سرطان به سایر قسمت‌های بدن مانند کبد یا ریه‌ها سرایت کرده است.
سخن آخر
شانس زنده ماندن در سرطان روده ارتباط مستقیمی با مرحله تشخیص بیماری دارد. به عنوان مثال اگر این بیماری در مراحل اولیه تشخیص داده شود، 91 درصد احتمال دارد فرد 5 سال پس از تشخیص بیماری همچنان زنده بماند.
از این رو در پاسخ به این سوال که آیا سرطان روده کشنده است؟ می‌توان گفت که اگر بیماری در مرحله‌ای تشخیص داده شود که به سایر اعضای بدن متاستاز کرده است، در این صورت متاسفانه می‌توان گفت که متاسفانه سرطان روده کشنده است. زیرا تنها 14 درصد از افرادی که بیماری آنها در این مرحله تشخیص داده می‌شود، 5 سال بعد از تشخیص بیماری زنده می‌مانند.
از این رو به شما توصیه می‌کنیم که مهمترین علائم سرطان روده را جدی بگیرید و بی‌تفاوت از کنار آنها نگذرید، به‌خصوص زمانی که دو یا چند نشانه، همزمان می‌شوند.
منابع:
