سرطان دهانه رحم یک نگرانی بهداشتی مهم است که میلیون‌ها زن را در سراسر جهان تحت تاثیر خود قرار می‌دهد. درک این بیماری برای تشخیص زودهنگام، پیشگیری و درمان موثر ضروری است. با این مقاله از سایت دکتر پیام آزاده همراه باشید تا تمام جنبه‌های سرطان دهانه رحم، از تعریف آن گرفته تا علل، علائم، عوامل خطر، استراتژی‌های پیشگیری، تشخیص و گزینه‌های درمانی را بررسی کنیم.
سرطان دهانه رحم چیست؟
سرطان دهانه رحم طبق نام آن در دهانه رحم یا قسمت پایینی رحم که به واژن متصل شده شروع می‌شود. این بیماری زمانی رخ می‌دهد که سلول‌های دهانه رحم دچار تغییرات غیرطبیعی شده و شروع به رشد غیرقابل کنترلی می‌کنند. این سلول‌ها در نهایت می‌توانند توده‌ای به نام تومور را تشکیل دهند. این سرطان اغلب با ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) که یک ویروس رایج است که از طریق تماس جنسی منتقل می‌شود مرتبط است.
درک نقش دهانه رحم در دستگاه تناسلی زنان برای درک اهمیت سرطان دهانه رحم بسیار مهم است. دهانه رحم در دوران قاعدگی، بارداری و زایمان نقش حیاتی دارد. این بخش بدن به عنوان دروازه‌ای بین رحم و واژن عمل می‌کند و به خون قاعدگی اجازه می‌دهد تا از آن خارج شود و گذرگاهی برای ورود اسپرم در طول رابطه جنسی است.
علل سرطان دهانه رحم
توسعه سرطان دهانه رحم معمولاً زمانی آغاز می‌شود که سلول‌های سالم در دهانه رحم جهش‌های ژنتیکی یا تغییراتی در DNA خود پیدا کنند. این تغییرات رشد و تقسیم طبیعی سلول‌ها را مختل می‌کند و باعث تکثیر غیرقابل کنترل آنها می‌شود. در نتیجه رشد غیرطبیعی سلول می‌تواند منجر به تشکیل ضایعات پیش سرطانی یا تومورها در دهانه رحم شود.
توجه به این نکته مهم است که همه عفونت‌های HPV منجر به سرطان دهانه رحم نمی‌شوند. بیشتر عفونت‌ها گذرا هستند و بدون ایجاد علائم یا عواقب طولانی مدت خود به خود برطرف می‌شوند. برخی عوامل مانند عفونت مداوم با انواع پرخطر HPV، سیگار کشیدن و سیستم ایمنی ضعیف می‌توانند خطر ابتلا به کنسرسرطان دهانه رحم را افزایش دهند.
انواع سرطان دهانه رحم
سرطان دهانه رحم انواع مختلفی را در بر می‌گیرد که هر کدام از سلول‌های مختلف در دهانه رحم نشات می‌گیرند. درک این تغییرات برای تشخیص دقیق و درمان مناسب بسیار مهم است. دو نوع اصلی کنسر دهانه رحم عبارتند از: کارسینوم سلول سنگفرشی و آدنوکارسینوم.
1- کارسینوم سلول سنگفرشی
این نوع سرطان در سلول‌های نازک و مسطح معروف به سلول‌های سنگفرشی که سطح خارجی دهانه رحم را می‌پوشانند شروع می‌شود. کارسینوم سلول سنگفرشی بیشتر موارد سرطان دهانه رحم را تشکیل می‌دهد و آن را به شایع ترین شکل این بیماری تبدیل می‌کند. این سلول‌ها در اگزوسرویکس یا قسمت بیرونی دهانه رحم که در داخل واژن بیرون زده قرار دارند.
2- آدنوکارسینوم
آدنوکارسینوم دهانه رحم از سلول‌های غده‌ای به نام سلول‌های ستونی که کانال دهانه رحم را پوشانده‌اند ایجاد می‌شود. این نوع سرطان نسبت به کارسینوم سلول سنگفرشی شیوع کمتری دارد اما در مراحل پیشرفته‌تری تشخیص داده می‌شود. آدنوکارسینوم عمیق‌تر از دهانه رحم نشات می‌گیرد و ممکن است تشخیص آن از طریق آزمایش‌های غربالگری معمول مانند پاپ اسمیر چالش‌برانگیزتر باشد.
علائم سرطان دهانه رحم
شناخت علائم و نشانه‌های سرطان دهانه رحم برای تشخیص زودهنگام و مداخله به موقع ضروری است. سرطان دهانه رحم ممکن است در مراحل اولیه علائم قابل توجهی ایجاد نکند اما با پیشرفت بیماری می‌تواند منجر به علائم هشدار دهنده مختلفی شود که نیاز به توجه پزشکی دارد.
- خونریزی واژینال
یکی از شایع ترین علائم سرطان دهانه رحم خونریزی غیر طبیعی واژن است. این علامت ممکن است شامل خونریزی بعد از رابطه جنسی، بین دوره‌های قاعدگی یا بعد از یائسگی باشد. زنانی که خونریزی واژینال غیرقابل توضیح را تجربه می‌کنند باید برای ارزیابی بیشتر با یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی مشورت کنند.
- تغییرات در خونریزی قاعدگی
سرطان دهانه رحم می‌تواند باعث تغییراتی در الگوهای خونریزی قاعدگی مانند پریودهای شدیدتر یا طولانی تر از حد معمول شود. هر گونه تغییر قابل توجه در جریان یا مدت قاعدگی باید با پزشک مشورت شود زیرا ممکن است نشان دهنده نگرانی اساسی برای سلامتی شما باشد.
- ترشحات غیر طبیعی واژن
زنان مبتلا به سرطان دهانه رحم ممکن است ترشحات غیرعادی واژن را تجربه کنند که آبکی، خونی یا بدبو باشد. این ترشحات ممکن است پایدار و بی ارتباط با سیکل‌های قاعدگی یا سایر فرآیندهای فیزیولوژیکی باشد. هر گونه ترشح غیرطبیعی واژن باید توسط یک ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی بررسی شود.
- درد یا ناراحتی لگن
سرطان دهانه رحم می‌تواند باعث درد یا ناراحتی لگن شود که ممکن است به صورت احساس دردناک یا دردهای تیز و کوبنده ظاهر شود. درد هنگام مقاربت جنسی که به نام دیسپارونی نیز شناخته می‌شود می‌تواند در زنان مبتلا به سرطان دهانه رحم نیز رخ دهد. درد لگنی مداوم باید باعث ارزیابی بیشتر توسط یک متخصص پزشکی شود.
عوامل خطر سرطان دهانه رحم
عوامل متعددی می‌تواند خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم را در افراد افزایش دهد. درک این عوامل خطر برای شناسایی افرادی که می‌توانند از استراتژی‌های پیشگیری هدفمند و غربالگری زودهنگام بهره مند شوند ضروری است.
1- عفونت HPV
عفونت مداوم با سویه‌های پرخطر ویروس پاپیلومای انسانی مهم ترین عامل خطر برای سرطان دهانه رحم است. HPV یک عفونت مقاربتی شایع است و گونه‌های خاص به‌ویژه انواع 16 و 18 HPV به شدت با ایجاد سرطان مرتبط هستند. اقداماتی مانند رابطه جنسی محافظت نشده و چندین شریک جنسی که خطر انتقال HPV را افزایش می‌دهد می‌تواند خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم را افزایش دهد.
2- سیگار کشیدن
سیگار کشیدن با افزایش خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم مرتبط است. مواد شیمیایی موجود در دود تنباکو می‌تواند پاسخ سیستم ایمنی به عفونت HPV را تضعیف کرده و پاکسازی این ویروس را برای بدن دشوارتر کند. در نتیجه افرادی که سیگار می‌کشند ممکن است در معرض خطر عفونت مداوم HPV و متعاقب آن ابتلا به سرطان باشند.
3- قرار گرفتن در معرض داروی پیشگیری از سقط جنین
در موارد نادر قرار گرفتن در معرض دارویی به نام دی اتیل استیل‌بسترول (DES) در دوران بارداری با افزایش خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم در فرزندان مرتبط است.
DES در اواسط قرن بیستم برای جلوگیری از سقط جنین در زنان باردار تجویز شد اما بعداً مشخص شد برای جنین در حال رشد مضر است و به طور بالقوه خطر ابتلا به بیماری‌های مختلف از جمله سرطان را افزایش می‌دهد.
جلوگیری از ابتلا به سرطان دهانه رحم
پیشگیری نقش مهمی در کاهش بروز سرطان دهانه رحم و بهبود نتایج برای افراد مبتلا دارد. چندین استراتژی می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به این بیماری خطرناک برای سلامتی هر شخصی کمک کند.
- واکسیناسیون HPV
واکسیناسیون علیه ویروس پاپیلومای انسانی یک روش بسیار موثر برای پیشگیری از سرطان دهانه رحم و سایر بیماری‌های مرتبط با HPV است. واکسن HPV در برابر شایع‌ترین گونه‌های پرخطر HPV از جمله انواع 16 و 18 که مسئول اکثر موارد سرطان دهانه رحم هستند محافظت می‌کند.
این واکسن هم برای پسران و هم برای دختران قبل از شروع فعالیت جنسی توصیه می‌شود. واکسیناسیون جبرانی برای افرادی که در دوران کودکی یا نوجوانی واکسینه نشده‌اند نیز در دسترس است.
- تست پاپ اسمیر
تست پاپ که به نام پاپ اسمیر یا غربالگری سیتولوژی دهانه رحم نیز شناخته می‌شود برای تشخیص تغییرات پیش سرطانی در سلول‌های دهانه رحم قبل از تبدیل شدن به سرطان ضروری است. سلول‌ها در طی تست پاپ اسمیر از دهانه رحم جمع‌آوری شده و زیر میکروسکوپ از نظر ناهنجاری بررسی می‌شوند.
این تست برای زنان 21 تا 65 ساله توصیه می‌شود که زمان بین هر غربالگری بر اساس عوامل خطر فردی و سابقه غربالگری تعیین می‌شود. تشخیص زودهنگام از طریق تست پاپ اسمیر امکان مداخله و درمان به موقع ضایعات پیش سرطانی را فراهم کرده و خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم را کاهش می‌دهد.
- ترک سیگار
ترک سیگار برای کاهش خطر سرطان دهانه رحم و بهبود سلامت کلی شما ضروری است. سیگار کشیدن توانایی سیستم ایمنی برای مبارزه با عفونت‌های HPV را تضعیف می‌کند و احتمال عفونت مداوم و ناهنجاری‌های سلول‌های دهانه رحم را افزایش می‌دهد.
افرادی که سیگار می‌کشند باید به دنبال حمایت و منابع برای ترک سیگار مانند مشاوره، درمان جایگزین نیکوتین یا داروهای تجویزی باشند.
تشخیص و درمان سرطان دهانه رحم
تشخیص سرطان دهانه رحم شامل ترکیبی از آزمایش‌های غربالگری، روش‌های تشخیصی و مطالعات تصویربرداری برای تأیید وجود توده‌های سرطانی و تعیین میزان گسترش بیماری است. گزینه‌های درمانی سرطان می‌تواند بسته به مرحله بیماری، نوع سرطان و عوامل فردی بیمار متفاوت باشد.
تست‌های تشخیص سرطان دهانه رحم
تست‌های تشخیصی اولیه این سرطان شامل تست پاپ اسمیر، تست HPV DNA، کولپوسکوپی، بیوپسی و مطالعات تصویربرداری مانند سونوگرافی، تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) یا توموگرافی کامپیوتری (CT) است.
این تست‌ها به ارائه‌دهندگان مراقبت‌های بهداشتی کمک می‌کند تا حضور سلول‌های غیرطبیعی دهانه رحم را ارزیابی کنند، رشد سرطانی را شناسایی کرده و میزان گسترش بیماری به بافت‌ها یا اندام‌های مجاور را ارزیابی کنند.
پرتودرمانی
پرتودرمانی از پرتوهای پرانرژی برای هدف قرار دادن و تخریب سلول‌های سرطانی در دهانه رحم و بافت‌های اطراف استفاده می‌کند. این روش درمانی می‌تواند به صورت خارجی (پرتوهای خارجی) یا داخلی (براکی تراپی) استفاده شود و می‌تواند به عنوان یک درمان اولیه برای سرطان دهانه رحم در مراحل اولیه یا در ترکیب با جراحی یا شیمی درمانی برای مراحل پیشرفته بیماری استفاده شود.
کلام آخر
در این مقاله دیدیم سرطان دهانه رحم یک مسئله بهداشتی مهم است که میلیون‌ها زن را در سراسر جهان تحت تاثیر قرار می‌دهد. افراد می‌توانند با درک اهمیت غربالگری منظم، واکسیناسیون علیه HPV، انجام رابطه ایمن و اجتناب از مصرف دخانیات، اقدامات پیشگیرانه‌ای برای کاهش خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم انجام دهند.
منابع:
