سرطان در حال تبدیل شدن به یک مشکل جدی بهداشتی در ایران است. این بیماری در سطح جهانی یک موضوع قابل توجه بوده اما وضعیت ایران در مطالعات و پیش بینی‌های اخیر به ویژه نگران کننده است. تحقیقات انجام شده توسط آژانس بین المللی تحقیقات سرطان (IARC) و چندین دانشگاه و مرکز تحقیقات سرطان در ایران افزایش نگران کننده موارد سرطان را نشان داده است. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره اپیدمی سرطان در ایران با این مقاله از سایت دکتر پیام آزاده همراه باشید.
روند کنونی سرطان در ایران
تا سال 1395 حدود 112000 مورد سالانه جدید سرطان در ایران ثبت شده است. این عدد نشان‌دهنده افرادی از همه اقشار و همه سنین از پیر و جوان است که به انواع مختلف سرطان مبتلا شده‌اند. سرطان نه تنها بر بیماران تاثیر می‌گذارد بلکه خانواده‌ها و نزدیکان آنها را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد و تأثیر گسترده‌ای بر جامعه ایجاد می‌کند.
شایع ترین انواع سرطان در ایران در سال 1395 سرطان پستان، سرطان روده بزرگ و سرطان معده بوده است. این سه نوع سرطان بیشترین تشخیص را در میان جمعیت ایرانیان داشتند که نشان دهنده اپیدمی سرطان در ایران است که نیاز به توجه فوری دارد.
سرطان پستان
سرطان پستان یا سینه شایع‌ترین نوع سرطان در بین زنان ایرانی است. این بیماری سالانه تعداد قابل توجهی از زنان را تحت تاثیر قرار می‌دهد و عامل اصلی مرگ و میر ناشی از سرطان است. تشخیص زودهنگام سرطان سینه می‌تواند به طور قابل توجهی شانس درمان موفقیت آمیز را افزایش دهد. با این حال بسیاری از زنان در ایران به خدمات غربالگری و تشخیصی لازم دسترسی ندارند که منجر به تشخیص دیرهنگام و نتایج ضعیف‌تر می‌شود.
سرطان روده بزرگ
سرطان کولورکتال که شامل سرطان‌های روده بزرگ و راست روده می‌شود یکی دیگر از انواع سرطان‌های شایع در ایران است. این نوع سرطان می‌تواند هم مردان و هم زنان را درگیر کند و اغلب به عادات غذایی، انتخاب سبک زندگی و عوامل ژنتیکی مرتبط است. تشخیص زودهنگام از طریق غربالگری منظم می‌تواند به پیشگیری از سرطان کولورکتال یا ابتلا به آن در مراحل اولیه که قابل درمان است کمک کند.
سرطان معده
سرطان معده نیز یک نوع سرطان شایع در ایران است. این سرطان به ویژه چالش برانگیز است زیرا اغلب در مراحل پایانی زمانی که گزینه‌های درمانی محدود هستند تشخیص داده می‌شود. عواملی مانند رژیم غذایی، عفونت با باکتری‌های خاص و استعداد ژنتیکی در ایجاد سرطان معده نقش دارند.
اگر فقط این سه نوع سرطان را هم در نظر بگیریم می‌بینیم نظام مراقبت‌های بهداشتی ایران در مقابله با سرطان با چالش‌های متنوعی مواجه است. بار سرطان قابل توجه است و نیاز به پیشگیری موثر، تشخیص زودهنگام و راهبردهای درمانی در مقابل اپیدمی سرطان در ایران واضح است.
روند پیش بینی سرطان در سال 1410
با نگاهی به آینده، انتظار می‌رود که وضعیت جدی‌تر از این هم بشود. بر اساس پیش‌بینی‌ها انتظار می‌رود تعداد موارد جدید سرطان در ایران از 112000 مورد در سال 1395 به 160000 تا سال 1410 افزایش یابد. این اعداد نشان دهنده نیاز فوری به اقدام برای رسیدگی به اپیدمی سرطان در ایران است.
افزایش موارد سرطان فقط عدد و رقم نیستند و یک چالش مهم برای سیستم مراقبت‌های بهداشتی است که باید برای رسیدگی به حجم بیشتری از بیمارانی که نیاز به تشخیص، درمان و مراقبت مداوم دارند آماده شود. این افزایش نشان‌دهنده تأثیر گسترده‌تر اپیدمی سرطان در ایران بر جامعه نیز هست و خانواده‌های بیشتری تحت تأثیر بار فیزیکی، عاطفی و مالی سرطان قرار خواهند گرفت.
انواع سرطان با بیشترین افزایش پیش بینی شده
با نگاه به روند آینده اپیدمی سرطان در ایران مشخص می‌شود که انتظار داریم انواع خاصی از سرطان به میزان قابل توجهی افزایش یابد. آشنایی با اینکه پیش بینی می‌شود کدام سرطان‌ها بیشترین افزایش را داشته باشند به تمرکز اقدامات روی پیشگیری، تشخیص زودهنگام و استراتژی‌های درمانی سرطان‌های مناسب کمک می‌کند.
پیش بینی سرطان تیروئید
انتظار می‌رود سرطان تیروئید بیشترین افزایش را در دهه پیش رو داشته باشد و پیش‌بینی‌ها حاکی از افزایش 113.8 درصدی تا سال 1410 دارد. این افزایش چشمگیر باعث نگرانی است چون غده تیروئید که در گردن قرار گرفته نقش مهمی در تنظیم متابولیسم و انرژی دارد. سرطان تیروئید به طور کلی قابل درمان است و نرخ بقای بالایی دارد پس افزایش مورد انتظار در موارد ابتلا نیاز به آگاهی و تشخیص زودهنگام را نشان می‌دهد.
عوامل متعددی می‌توانند در این افزایش نقش داشته باشد به عنوان مثال تکنیک‌های تشخیصی بهتر منجر به شناسایی موارد بیشتر می‌شوند. شیوه زندگی و عوامل محیطی مانند قرار گرفتن در معرض تشعشعات یا برخی از کمبودها در رژیم غذایی نیز می‌توانند نقش داشته باشند. تلاش برای آموزش دادن به افراد در مورد علائم سرطان تیروئید مانند توده یا تورم در گردن باید در اولویت قرار بگیرد.
پیش بینی سرطان پروستات
پیش بینی می‌شود موارد سرطان پروستات 66.7 درصد تا سال 1410 افزایش پیدا کند. این نوع سرطان غده پروستات در مردان را درگیر می‌کند و یکی از شایع ترین سرطان‌ها در بین مردان سراسر جهان است. علت دقیق سرطان پروستات به خوبی شناخته نشده اما عوامل خطر آن شامل سن، سابقه خانوادگی و احتمالاً رژیم غذایی و سبک زندگی است.
افزایش قابل توجه موارد سرطان پروستات در ایران نیاز به غربالگری و آگاهی بهتر را نشان می‌دهد. آزمایش‌های غربالگری منظم مانند تست‌های آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) به تشخیص زودهنگام سرطان پروستات کمک می‌کند. طرح‌های بهداشت عمومی باید به منظور آموزش مردان در مورد اهمیت غربالگری منظم و شناخت علائم بالقوه مانند مشکل در ادرار کردن یا وجود خون در ادرار در دستور کار مقامات قرار بگیرد.
پیش بینی سرطان سینه
انتظار می‌رود سرطان سینه در میان زنان تا سال 1410 افزایش 63 درصدی داشته باشد. این آمار نگران کننده نشان دهنده بار فزاینده این بیماری بر سلامت زنان ایران است. همانطور که دیدیم سرطان سینه هنوز شایع‌ترین سرطان در بین زنان است و تشخیص زودهنگام برای درمان موفقیت آمیز آن بسیار مهم است.
عوامل متعددی در افزایش موارد سرطان سینه نقش دارند از جمله استعداد ژنتیکی، تغییرات سبک زندگی و عوامل تولید مثل. طرح‌های بهداشت عمومی باید روی ترویج ماموگرافی منظم و خودآزمایی متمرکز باشد. زنان باید تشویق شوند تا از تغییرات سینه خود آگاه باشند و در صورت مشاهده موارد غیرعادی فوراً به پزشک مراجعه کنند.
پیش بینی سرطان روده بزرگ
پیش بینی می‌شود موارد سرطان روده بزرگ در این دوره زمانی 54.1 درصد افزایش یابد. رشد این نوع سرطان تحت تاثیر رژیم غذایی، سبک زندگی و عوامل ژنتیکی خواهد بود. افزایش موارد سرطان کولورکتال نیاز به بهبود راهبردهای غربالگری و پیشگیری را می‌طلبد.
غربالگری منظم برای سرطان روده بزرگ مانند کولونوسکوپی می‌تواند شرایط پیش سرطانی و سرطان‌های در مراحل اولیه را تشخیص داده و شانس درمان موفقیت آمیز را افزایش دهد. طرح‌های آگاهی عمومی باید بر اهمیت داشتن رژیم غذایی سالم و غنی از میوه و سبزیجات و با گوشت قرمز و غذاهای فرآوری شده کم و همچنین فواید فعالیت بدنی منظم تاکید کنند.
عوامل اپیدمی سرطان در ایران
افزایش پیش‌بینی‌شده موارد سرطان را می‌توان به دو عامل اصلی نسبت داد: تغییر در عوامل خطر و تغییر در ساختار جمعیت.
تغییرات در عوامل خطر
تقریباً 13.9 درصد از افزایش پیش بینی شده در موارد سرطان به دلیل تغییر در عوامل خطر است. عوامل خطر سرطان شامل انتخاب افراد در سبک زندگی خود مانند رژیم غذایی، فعالیت بدنی و سیگار می‌شود. سایر عوامل خطر شامل قرار گرفتن در معرض عوامل محیطی و استعدادهای ژنتیکی است. این عوامل خطر در طول زمان تغییر می‌کنند و بروز سرطان نیز دستخوش تغییر می‌شود.
تغییر در ساختار جمعیتی
بخش بزرگی از این افزایش پیش بینی شده یعنی حدود 28.7 درصد آن به دلیل تغییرات در ساختار جمعیت است. این تغییر شامل عواملی مانند رشد جمعیت و پیری است. با افزایش جمعیت و عمر طولانی‌تر افراد تعداد موارد سرطان به طور طبیعی افزایش می‌یابد. کنترل جمعیت سالخورده بسیار مهم است زیرا خطر ابتلا به سرطان به طور کلی با افزایش سن بالا می‌رود.
رسیدگی به اپیدمی سرطان در ایران
افزایش پیش‌بینی‌شده موارد سرطان در ایران نیاز به برنامه‌های جامع و مؤثر کنترل سرطان را نشان می‌دهد. این برنامه‌ها باید روی پیشگیری، تشخیص زودهنگام و درمان برای مدیریت بار فزاینده اپیدمی سرطان در ایران تمرکز کنند.
پیشگیری
اقدامات پیشگیرانه برای کاهش خطر ابتلا به سرطان ضروری است. طرح‌های بهداشت عمومی باید انتخاب‌های سبک زندگی سالم مانند حفظ رژیم غذایی متعادل، شرکت در فعالیت بدنی منظم، اجتناب از مصرف دخانیات و محدود کردن مصرف الکل را ترویج کنند. پرداختن به عوامل خطر محیطی مانند کاهش قرار گرفتن در معرض آلاینده‌ها نیز به کاهش نرخ افزایشی سرطان کمک می‌کند.
تشخیص زودهنگام
تشخیص زودهنگام سرطان به طور قابل توجهی شانس درمان موفقیت آمیز آن را افزایش می‌دهد. برنامه‌های غربالگری سرطان‌های رایج مانند سرطان سینه، کولورکتال و دهانه رحم باید به طور گسترده در دسترس همه اقشار مردم باشد. آموزش به عموم مردم در مورد اهمیت غربالگری منظم و شناخت علائم و نشانه‌های اولیه سرطان نیز به تشخیص زودهنگام این بیماری کمک می‌کند.
درمان
اطمینان از دسترسی بیماران به درمان به موقع و موثر بسیار مهم است. این اقدامات شامل جراحی، شیمی درمانی، پرتودرمانی و سایر مداخلات پزشکی است. تقویت زیرساخت‌های مراقبت‌های بهداشتی برای کمک به درمان سرطان و ارائه آموزش‌های کافی برای متخصصان بهداشتی گام‌های کلیدی در مدیریت بار سنگین سرطان است.
کلام آخر
در این مقاله دیدیم که اپیدمی سرطان در ایران به یک مشکل جدی تبدیل شده و با افزایش قابل توجه روندهای فعلی و پیش بینی‌های آینده تا سال 1410 نیاز به برنامه‌های کنترل سرطان موثر با تمرکز بر پیشگیری، تشخیص زودهنگام و درمان را بیش از پیش می‌کند. با پرداختن به مشکل اپیدمی سرطان در ایران می‌توانیم سلامت و رفاه جامعه را بهبود ببخشیم و از تأثیر این بیماری ویرانگر بر جامعه کم کنیم.
منابع:
